Ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι είναι αναμφίβολα ένας από τους σπουδαιότερους λογοτέχνες όλων των εποχών. Γεννήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1821 και έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, στις 9 Φεβρουαρίου 1881. Ο σπουδαίος Ρώσος λογοτέχνης ήταν τότε 59 ετών. Σήμερα συμπληρώνονται 141 χρόνια από τη «φυγή» του κορυφαίου συγγραφέα και παρακάτω θα κάνουμε μία αναδρομή στην πολυτάραχη ζωή και στα σημαντικότερα έργα του, χάρη στα οποία θεωρείται σήμερα έναν εκ των κορυφαίων συγγραφέων της ιστορίας.
Βιογραφία Φιόντορ Ντοστογιέφσκι: Η παιδική ηλικία
Ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι γεννήθηκε στη Μόσχα. Η οικογένειά του ήταν βαθιά θρησκευόμενη και έτσι και ο ίδιος έγινε πολύ θρήσκος. Από νεαρή ηλικία ήρθε σε επαφή με τη λογοτεχνία. Αρχικά μέσα από τις ιστορίες που του διάβαζε η νταντά του όταν ήταν τριών ετών και αργότερα, στα τέσσερά του χρόνια, όταν άρχισε να μαθαίνει γραφή και ανάγνωση από την μητέρα του. Πολλές από τις εμπειρίες του ως παιδί τον σημάδεψαν και επηρέασαν το μετέπειτα συγγραφικό του έργο.
Το 1833 οι γονείς του αποφάσισαν να τον στείλουν οικότροφο σε ένα Γαλλικό σχολείο. Εκεί δεν μπόρεσε ποτέ να ταιριάξει με τους συμμαθητές του, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν αριστοκρατικής καταγωγής. Τον Σεπτέμβριο του 1837 η μητέρα του Fyodor έφυγε από τη ζωή λόγω φυματίωσης. Λίγους μήνες μετά, τον Ιανουάριο του 1838 εστάλη οικότροφος στο Στρατιωτικό Ινστιτούτο Μηχανικών της Αγίας Πετρούπολης. Ούτε αυτή τη σχολή του άρεσε, καθώς οι θετικές επιστήμες δεν τον ενδιέφεραν. Ο νεαρός Ντοστογιέφσκι προτιμούσε τις καλές τέχνες, όπως η ζωγραφική και η γλυπτική.
Ενηλικίωση και πρώτα λογοτεχνικά έργα
Λίγο πριν ο Ντοστογιέφσκι κλείσει τα 18 του χρόνια ο πατέρας του δολοφονήθηκε. Εκείνη την περίοδο ξεκίνησαν και οι πρώτες επιληπτικές κρίσεις σύμφωνα με κάποιες αναφορές. Παρ΄ όλα αυτά, o Ντοστογιέφσκι συνέχισε τις σπουδές του και αφού πέρασε τις εξετάσεις του απέκτησε τον βαθμό του δόκιμου μηχανικού. Αυτό του επέτρεψε να φύγει από την ακαδημία και να επισκεφθεί τον αδερφό του στο Reval (σημερινό Tallinn). Αυτή την περίοδο ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τον τζόγο. Τον Αύγουστο του 1843 έπιασε δουλειά ως υπολοχαγός μηχανικός. Δεν απολάμβανε την καριέρα του στρατιωτικού, όμως, και έτσι στράφηκε στη λογοτεχνία. Ξεκίνησε μεταφράζοντας έργα ξένων λογοτεχνών, χωρίς μεγάλη επιτυχία.
Ο Ντοστογιέφσκι ολοκλήρωσε το πρώτο του μυθιστόρημα το 1845. Αυτό ήταν το «Ο φτωχόκοσμος», το οποίο έφτασε στα χέρια του διάσημου κριτικού της εποχής, Vissarion Belinsky, πριν τη δημοσίευσή του. Ο Belinsky το χαρακτήρισε ως το πρώτο «κοινωνικό μυθιστόρημα» της Ρωσίας και τον Ιανουάριο του 1846 το έργο εκδόθηκε επίσημα και γνώρισε εμπορική επιτυχία. Σε αυτό το σημείο της ζωής του, ο Ντοστογιέφσκι συνειδητοποίησε πως η στρατιωτική του καριέρα έμπαινε εμπόδιο στις λογοτεχνικές του φιλοδοξίες και έτσι αποφάσισε να παραιτηθεί. Πολύ σύντομα θα ολοκλήρωνε και το δεύτερο μυθιστόρημά του, «Ο σωσίας». Το δεύτερό του έργο έλαβε αρνητικές κριτικές και η υγεία του συγγραφέα χειροτέρεψε, με τις κρίσεις επιληψίας να αυξάνονται. Αυτό δεν τον σταμάτησε από τη συγγραφή όμως. Μεταξύ 1846 και 1848 θα εξέδιδε πολλές σύντομες ιστορίες, οι οποίες γνώρισαν ελάχιστη επιτυχία. Αυτό τον έφερε σε οικονομικά προβλήματα. Πολιτικά, αυτή την περίοδο ο Ντοστογιέφσκι ανακάλυψε τον σοσιαλισμό, μέσα από έργα των Γάλλων στοχαστών Fourier, Cabet, Proudhon και Saint-Simon. Οι ιδέες του περί ελευθερίας, λογοκρισίας και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων τον έφεραν αντιμέτωπο με το καθεστώς της Ρωσίας.
Βιογραφία Φιόντορ Ντοστογιέφσκι: Τα χρόνια της εξορίας
Ο Fyodor Dostoevsky συνελήφθη το 1849, μαζί με πολλά ακόμα μέλη της «κίνησης Πετρασέφσκι». Πέρασε 8 μήνες στη φυλακή και καταδικάστηκε σε θάνατο. Έφτασε μέχρι και το εκτελεστικό απόσπασμα, αλλά δεν εκτελέστηκε ποτέ. Αντ’ αυτού εστάλη εξόριστος στη Σιβηρία για καταναγκαστικά έργα, με την ποινή του να διαρκεί τέσσερα χρόνια. Στις 14 Φεβρουαρίου 1854 αφέθηκε τελικά ελεύθερος.
Οι γάμοι, τα ταξίδια και τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά έργα
Μετά την απελευθέρωσή του, ο Fyodor Dostoevsky έγραψε το μερικώς αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα «Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων», στο οποίο μιλά για την εμπειρία στις Ρωσικές φυλακές. Το 1857 παντρεύτηκε για πρώτη φορά. Ο γάμος του, όμως, ήταν αρκετά δυστυχής και η οικονομική κατάσταση του ζευγαριού αρκετά κακή. Μάλιστα, το ζευγάρι ζούσε για μεγάλο διάστημα χωριστά. Τον Ιούνιο του 1862 θα ξεκινούσε για ένα μεγάλο ταξίδι στη δυτική Ευρώπη, κατά τη διάρκεια του οποίου επισκέφθηκε πολλές σημαντικές πόλεις. Μεταξύ Αυγούστου και Οκτωβρίου του 1863 θα ταξίδευε για δεύτερη φορά στη δυτική Ευρώπη. Το 1864 ήταν μία δύσκολη χρονιά καθώς θα έχανε τον αδερφό του, αλλά και τη σύζυγό του.
Τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο του 1866 θα εκδίδονταν τα δύο πρώτα μέρη ενός εκ των σημαντικότερων έργων του Ντοστογιέφσκι. Αυτό δεν είναι άλλο από το «Έγκλημα και Τιμωρία». Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε 12 μέρη, τα οποία εκδίδονταν κάθε μήνα στο λογοτεχνικά περιοδικό The Russian Messenger. Ο δεύτερος γάμος του Ντοστογιέφσκι ήρθε το Φεβρουάριο του 1867. Δεύτερη σύζυγός του ήταν η Anna Snitkina. Το ζευγάρι αποφάσισε να ταξιδέψει στη Γερμανία για μεγάλο διάστημα με τα λεφτά που είχε βγάλει ο Φιόντορ από τη δημοσίευση του «Έγκλημα και Τιμωρία». Ομως, η οικονομική κατάσταση του ζευγαριού συνέχισε να είναι δύσκολη. Το Σεπτέμβριο του 1867 ο Dostoevsky ξεκίνησε να γράφει ένα ακόμα σπουδαίο έργο, το μυθιστόρημα «Ο ηλίθιος», το οποίο εκδόθηκε τελικά τον Ιανουάριο του 1869. Σημαντικό έργο του είναι επίσης το «Οι δαιμονισμένοι», το οποίο δημοσιεύθηκε μεταξύ 1871 και 1872. Το αριστούργημά του, όμως, για πολλούς είναι το «Αδερφοί Καραμαζώφ», το οποίο ο Sigmund Freud αποκάλεσε «το πιο υπέροχο μυθιστόρημα που γράφτηκε ποτέ».
Τα τελευταία χρόνια του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι
Η υγεία του Ντοστογιέφσκι δυσχεραινόταν συνεχώς όσο περνούσαν τα χρόνια, με τις επιληπτικές κρίσεις να αυξάνονται. Στις 6 Φεβρουαρίου 1881 υπέστη πνευμονική αιμορραγία, την πρώτη από τρεις συνολικά μέσα στις επόμενες ημέρες. Στις 9 Φεβρουαρίου 1881 θα έφευγε από τη ζωή σε ηλικία 59 ετών.
Σήμερα συμπληρώνονται 141 χρόνια από το θάνατο του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι. Η ζωή του ήταν έντονη και δύσκολη. Τα οικονομικά προβλήματα, η κακή υγεία, η εξορία και ο τζόγος σημάδεψαν τη ζωή του. Τίποτα από αυτά δεν έχουν ιδιαίτερα σημασία, όμως, καθώς ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι παραμένει «ζωντανός» χάρη στο σπουδαίο έργο του.