Η βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας αποτελεί κεντρικό πυλώνα της ευρωπαϊκής πολιτικής για την ενέργεια, καθώς μπορεί να υποστηρίξει όλους τους επιμέρους στόχους της. Ειδικότερα αυτούς που αφορούν την εξασφάλιση της προμήθειας ενέργειας, της ασφάλειας εφοδιασμού σε όλους τους καταναλωτές (επιχειρήσεις, βιομηχανία, νοικοκυριά), τη δημιουργία συνθηκών ανταγωνιστικού περιβάλλοντος για τη δραστηριοποίηση των εταιρειών παροχής ενέργειας με προσιτές τιμές αγοράς. Επίσης, τον περιορισμό των εκπομπών CO2 κατά περίπου 80-95% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, ως το 2050. την αναμόρφωση των ενεργειακών συστημάτων για την προστασία και τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής .
O συνολικός στόχος εξοικονόμησης ενέργειας για την περίοδο 2014-2020 είναι 3.332,7 ktoe (33,8 TWh), τα οποία θα προέρθουν κυρίως κατά τις περιόδους 2016-2018 και 2019-2020 (19,5TWh και 15,8 TWh αντίστοιχα). Για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι θα πρέπει να υλοποιηθούν τα μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των δημοσίων κτηρίων. Η δημιουργία πληροφοριακής πλατφόρμας για την παρακολούθηση των εργασιών και η στήριξη των τεχνολογικών επενδύσεων εξοικονόμησης ενέργειας είναι απαραίτητες. Ακόμη, οι φορολογικές ελαφρύνσεις για ενεργειακές αναβαθμίσεις και ενεργειακής διαχείριση του δημοσίου είναι αναγκαίες.
Τα οφέλη από τέτοιες επενδύσεις θα είναι πολλαπλά, καθώς κάθε 1 εκατ. ευρώ επενδύσεων στην ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων αυξάνει συνολικά το ΑΕΠ της Ελλάδας κατά 1,4 εκατ. ευρώ, την απασχόληση κατά 37 θέσεις εργασίας και τα έσοδα του Δημοσίου κατά 0,5 εκατ. ευρώ το 2018. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε τόνωση του ρυθμού ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας κατά έως και 0,7 ποσοστιαίες μονάδες, καθώς και σε τόνωση της απασχόλησης κατά έως και 40.000 θέσεις εργασίας. Τα έσοδα του Δημοσίου θα φτάσουν τα 540 εκατ. ευρώ και η υλοποίηση αυτών των παρεμβάσεων οδηγεί σε τόνωση του ΑΕΠ της χώρας κατά 228 εκατ. ευρώ και της απασχόλησης κατά 5.900 θέσεις εργασίας το 2018, επιδράσεις που αυξάνονται σε 980 εκατ. ευρώ το 2025. Σε συνδυασμό με την αναβάθμιση κτιρίων του τριτογενούς τομέα, ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να ενισχυθεί έως και 0,4 ποσοστιαίες μονάδες και της απασχόλησης κατά έως και 24.700 θέσεις εργασίας, ενώ ενισχύει τα ετήσια έσοδα του Δημοσίου με ποσά της τάξεως των 250 εκατ. ευρώ.
Σκοπός του προγράμματος Εξοικονομώ κατ’ οίκων ΙΙ, που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2018, ήταν η παροχή οικονομικών διευκολύνσεων και η άρση των σχετικών εμποδίων για την ενεργειακή αναβάθμιση των οικιακών κτηρίων. Σύμφωνα με τον στρατηγικό σχεδιασμό του ΥΠΕΝ, η επιβάρυνση του ΑΕΠ θα είναι της τάξης των 800 εκατ. ευρώ κατά την πρώτη εξαετία υλοποίησης του σεναρίου, η οποία μειώνεται τα επόμενα έτη, χωρίς όμως να πέφτει κάτω από τα 500 εκατ. ευρώ μέχρι το 2030.
Όμως για τα ελληνικά νοικοκυριά, η ανάγκη για υψηλή επένδυση αποτελεί σημαντικό εμπόδιο. Από τα μέχρι στιγμής δεδομένα φάνηκε ότι ελάχιστα νοικοκυριά έχουν εφαρμόσει όλα τα διαθέσιμα μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας. Σημαντικές είναι και οι ελλείψεις που σχετίζονται με την ιδιαίτερα χαμηλή ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων, τα περισσότερα εκ των οποίων κατατάσσονται σε χαμηλές ή μεσαίες ενεργειακές κλάσεις.
Στον αντίποδα, οι περιορισμένοι οικονομικοί πόροι αποτρέπουν, συχνά, την υλοποίηση σχετικών επενδύσεων από τα νοικοκυριά. Είναι επομένως σκόπιμη από την πλευρά της Πολιτείας η παροχή πρόσθετων κινήτρων, ώστε να αρθούν τα εμπόδια στην υλοποίηση παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας.
Ένας κλάδος, ο οποίος επλήγη κατά τη διάρκεια της κρίσης των τελευταίων ετών είναι ο κλάδος των κατασκευών. Κατά συνέπεια κάθε προσπάθεια ενίσχυσης της κατασκευαστικής δραστηριότητας, εκτός από το οικονομικό όφελος και τις θέσεις εργασίες που μπορεί να προσφέρει, στηρίζει την διατήρηση της τεχνογνωσίας του εργατικού δυναμικού. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια τείνει να «απαξιωθεί», γεγονός με ιδιαίτερα ανησυχητικές προεκτάσεις για την μελλοντική επάρκεια του εργατικού δυναμικού για ποιοτική υλοποίηση έργων. Επίσης, οι Κατασκευές έχουν ισχυρή παρουσία στην περιφέρεια, χαμηλό βαθμό εξάρτησης από εισαγωγές και τις καθιστούν παράγοντα ανάπτυξης με ισχυρά πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα για την ελληνική οικονομία.
Η Πολιτεία, λοιπόν, θα πρέπει να προσφέρει κίνητρα στα νοικοκυριά, όπως η προσφορά έκπτωσης φόρου (tax-credit), ανάλογα με το ύψος της δαπάνης για εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων, καθώς ο θετικός αντίκτυπος στα δημόσια έσοδα αντισταθμίζει τη συνολική δημόσια δαπάνη για το εγχείρημα. Η θέσπιση φορολογικών κινήτρων, όπως η προσφορά έκπτωσης φόρου, ανάλογης με το ύψος της δαπάνης για εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων, θα αποτελέσει κίνητρο για περισσότερα νοικοκυριά, και ιδιαίτερα για νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα, που συχνά έχουν και πιο επείγουσες ανάγκες ενεργειακής αναβάθμισης των κατοικιών τους.
Οι εργασίες αναβάθμισης μεταξύ νοικοκυριών και συνεργείων θα είναι νόμιμα καταγεγραμμένες, φέρνοντας στο φως ένα μέρος της οικονομικής δραστηριότητας που διαφορετικά θα άνηκε στην παραοικονομία, με όσα επακόλουθα οφέλη αυτό συνεπάγεται, τόσο σε ό,τι αφορά την φορολογία εισοδήματος των επιχειρήσεων όσο και την έμμεση φορολογία (ΦΠΑ). Η επίσημη καταγραφή των εσόδων των κατασκευαστών μπορεί να τους ασκήσει πίεση να καταγράψουν νομίμως και τις δικές τους δαπάνες, οδηγώντας έτσι σε μια «μετακύληση της διαφάνειας» με σημαντικά δημοσιονομικά οφέλη. του Πανελληνίου
Παντελής Πατενιώτης
Γενικός Διευθυντής του Πανελλήνιου Συνδέσμου Διογκωμένης Πολυστερίνης