Δίπλα ακριβώς από το κτίριο του Ποζέλι που στεγάζει το Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης βρίσκεται μία οδός σε θύμηση μιας σπουδαίας πτυχής της ιστορίας της Θεσσαλονίκης που λίγοι όμως γνωρίζουν. Και ο μικρός δρόμος δεν μπορεί να προσεγγίσει το ενδιαφέρον και την προσοχή και επομένως να γίνει ευρύτερη γνωστή η ιστορία που αποτυπώνεται στην ονομασία του: “Οδός Προξένων”.
Μας ξεναγεί η Σοφία Ασαρίδου
Η μεγάλη φωτιά της Θεσσαλονίκης έσβησε κάθε ίχνος του 19ου αιώνα και ότι την σημάδεψε. Αντί για το Σαατλί Τζαμί και το Κονάκι βλέπεις σπίτια -κάποια νέα, κάποια λίγο παλαιότερα- και μπροστά το Υπουργείο. Κι αντί 
για τον οργισμένο όχλο που έψαχνε τυφλά την δικαιοσύνη, συναντάς ανήσυχους περαστικούς. Ένα φαρμακείο μονάχα έχει απομείνει στη γωνία, με την επιγραφή στην καθαρεύουσα, να θυμίζει κάτι από τα παλιά… «Φαρμακείον».
Η ιστορία ξεκινά τον Μάιο του 1876. Όταν μία χριστιανή κοπέλα από την επαρχία αποφάσισε να ασπαστεί τον μουσουλμανισμό και να μετακομίσει στη Θεσσαλονίκη, κάτι το οποίο εκείνη την εποχή θεωρούνταν αρκετά ριψοκίνδυνο. Η νεαρή κοπέλα προερχόταν από χριστιανική οικογένεια και η μητέρα της ήταν αντίθετη με την απόφαση της. Έτσι, την ημέρα που η κοπέλα θα ταξίδευε με το τρένο προς την πόλη, η μητέρα της την ακολούθησε και επιβιβάστηκε μαζί της. Καθ’ όλη την διάρκεια του ταξιδιού προσπαθούσε να αλλάξει την απόφαση της κόρης της αλλά μάταια. Όταν πια το τρένο έφτασε στη Θεσσαλονίκη, η μητέρα της άρχισε να φωνάζει και να ζητά βοήθεια προκειμένου να αποτρέψει την κόρη της από το να γίνει μουσουλμάνα και να την κρατήσει κοντά της. Κάποιοι χριστιανοί που ήταν εκεί κοντά άκουσαν τις φωνές και έτρεξαν να βοηθήσουν την μητέρα, ένας από αυτούς ήταν ο Γεώργιος Άββοτ, ξάδερφος του πρόξενου της Γερμανίας Ερρίκου Άββοτ. Το γεγονός δεν άργησε να μαθευτεί. Οι πρώτες αντιδράσεις ήρθαν από έναν όχλο οργισμένων μουσουλμάνων οι οποίοι έψαχναν την κοπέλα προκείμενου να την πάρουν μαζί τους. Η αμέσως επόμενη επιθυμία τους ήταν να τιμωρηθούν οι χριστιανοί που εμπλέκονταν στο συμβάν για προσβολή προς τον μουσουλμανισμό -και με βάση το δικό τους σκεπτικό- να αποδοθεί δικαιοσύνη.
Δυστυχώς για τον πρόξενο της Γερμανίας Ερρίκο Άββοτ και τον πρόξενο της Γαλλίας Ζύλ Μουλέν, ο οργισμένος όχλος δεν κατάφερε να βρει την νεαρή κοπέλα και ο θυμός τους προσπαθούσε να βρει την αμέσως επόμενη διέξοδο. Κάτι το οποίο τελικά συνέβη στις 6 Μαίου του 1876, όταν στην σημερινή οδό προξένων «συνέλαβαν» τους δύο πρόξενους και παρά την αντίδραση του βαλή και των αρχών, προχώρησαν σε λυντσάρισμα μέχρι θανάτου. Μόλις ο Αλφέδρος Άββοτ έμαθε ότι κρατάνε τον αδερφό του και τον πρόξενο της Γαλλίας όμηρους, βρήκε την κοπέλα και την παρέδωσε στους μουσουλμάνους. Ήταν όμως αργά για την διπλωματία, οι πρόξενοι είχαν ήδη δολοφονηθεί.
Όταν το συμβάν γνωστοποιήθηκε στις μεγάλες δυνάμεις της εποχής, ασκήθηκαν μεγάλες πιέσεις στους Οθωμανούς προκειμένου να βρεθούν οι υπαίτιοι της δολοφονίας των προξένων και να τιμωρηθούν παραδειγματικά στο όνομα της δικαιοσύνης. Στις 16 Μαΐου του ίδιου έτους, συλλαμβάνονται συνολικά 52 άτομα εκ των οποίων 6 θα καταδικαστούν σε θάνατο και θα οδηγηθούν στην κρεμάλα.
Σήμερα, το μοναδικό σημείο το οποίο έμεινε για να θυμίζει την βάναυση δολοφονία των πρόξενων, είναι η οδός στα αριστερά της εισόδου του Διοικητηρίου, η οδός Προξένων.
Πλέον, αποτελεί μια απλή γειτονιά σαν όλες τις άλλες, με μια βαθιά ιστορία όμως, που θα την ξεχωρίζει για πάντα…