Το αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου των γαλλικών προεδρικών εκλογών είναι κρίσιμο όχι μόνο για τους Γάλλους, αλλά και για τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ και φυσικά για την Ελλάδα. Όπως φαίνεται από τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων, για την ώρα δεν υπάρχει σίγουρο φαβορί, εκτός κι αν μέχρι τις 24 Απριλίου μεσολαβήσουν γεγονότα που μπορούν να επιδράσουν αποφασιστικά στην επιλογή των ψηφοφόρων. Πάντως, η Μαρίν Λεπέν μάλλον δεν θα εμφανιστεί ξανά απροετοίμαστη σε ντιμπέιτ, όπως συνέβη στο καταστροφικό για εκείνη ντιμπέιτ του 2017.
Αντίθετα, η Λεπέν διεξάγει προεκλογική εκστρατεία και κυριολεκτικά οργώνει τη γαλλική επικράτεια εδώ και πολύ καιρό, σε αντίθεση με τον Εμμανουέλ Μακρόν, ο οποίος δεν αφιέρωσε αντίστοιχο χρόνο. Πολύ δε περισσότερο, η ΛεΠεν ασχολήθηκε συστηματικά και επίμονα στην προεκλογική ατζέντα της με τα θέματα της καθημερινότητας, ενώ ο Μακρόν γνωρίζει πως η ατζέντα και οι επιτυχίες στην εξωτερική πολιτική δεν αρκούν για να φέρουν εκλογική νίκη. Τόσο η Λεπέν όσο και ο Μελανσόν επιχείρησαν και κατάφεραν να ταυτιστούν με τον μέσο γάλλο ψηφοφόρο, παρά το γεγονός ότι η οικονομική πολιτική του Μακρόν απέδωσε καλά αποτελέσματα. Ωστόσο, ο Μακρόν υπέστη σημαντική φθορά καθ’ όλο το διάστημα της θητείας του. Από τα κίτρινα γιλέκα μέχρι το αντιεμβολιαστικό κίνημα, ο Μακρόν αντιμετώπισε τις δικές του «πλατείες» και την έξαρση του φθηνού και αποδοτικού λαϊκισμού. Επομένως, η πολιτική φθορά του ήταν μάλλον αναμενόμενη παρά το γεγονός ότι η θητεία του ήταν μάλλον επιτυχημένη.
Τόσο ο Μακρόν όσο και η Λεπέν, αλλά και ο Μελανσόν, τα πήγαν καλύτερα στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, σε σχέση με τα αποτελέσματα που είχαν πετύχει στις εκλογές του 2017. Όμως το πολιτικό τοπίο σήμερα είναι διαφορετικό. Ο Μακρόν στον δεύτερο γύρο των εκλογών το 2017 είχε τη δυνατότητα να αντλήσει ψήφους από τη δεξαμενή των ψηφοφόρων του Φιγιόν που ανερχόταν στο 20%. Αντίθετα, σήμερα το ποσοστό που συγκέντρωσε η Πεκρές αγγίζει το 5%. Αντίθετα, η Λεπέν μπορεί να βασίζεται σε ένα ποσοστό περίπου 10% που συγκεντρώνουν οι υποψήφιοι στα δεξιά της. Επομένως, ο παράγων που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα, είναι η συμπεριφορά ων ψηφοφόρων του Μελανσόν. Το 2017 ο Μελανσόν είχε προτείνει στους ψηφοφόρους του ψήφο κατά συνείδηση. Αυτή τη φορά προέτρεψε τους ψηφοφόρους του να μην ψηφίσουν Λεπέν. Ωστόσο, είναι μάλλον το ίδιο πράγμα. Οι αριστεροί ψηφοφόροι που είναι ιδεολογικά συνειδητοποιημένοι, μάλλον δεν θα ψηφίσουν Λεπέν. Το ζήτημα όμως είναι πόσοι είναι εκείνοι που θα πάνε να ψηφίσουν Μακρόν, καθώς και ο Μελανσόν συγκέντρωσε αντισυστημικούς ψηφοφόρους και ψήφους διαμαρτυρίας.
Σε κάθε περίπτωση, η βραδιά της 24ης Απριλίου θα έχει αρκετή εκλογική αγωνία. Αν τελικά ο ένοικος του προεδρικού μεγάρου στα Ηλύσια Πεδία είναι η Λεπέν, τότε θα πρέπει να περιμένουμε υπερβολικές δόσεις ευρωσκεπτικισμού, εκτός από τον λαϊκισμό και τις φανφάρες που χαϊδεύουν τα αυτιά των ακροατηρίων αλλά στερούνται πολιτικού περιεχομένου κι εφαρμόσιμων πολιτικών. Η πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης θα πληγεί σημαντικά, καθώς οι προτεραιότητες της Λεπέν είναι περισσότερη Γαλλία και λιγότερη Ευρώπη. Αναμφίβολα, θα αναγκαστεί να χαμηλώσει τη ρητορική της προκειμένου να γίνει πολιτικά αποδεκτή από τους υπόλοιπους ευρωπαίους ομολόγους της, αν φυσικά δεν θέλει να μείνει στο περιθώριο παρέα με τον Όρμπαν. Ωστόσο, δεν πρόκειται να αλλάξει την ατζέντα της, μεταφέροντας έτσι το βάρος της ανάληψης πρωτοβουλιών και ηγεσίας στο Βερολίνο και ίσως τη Ρώμη. Σε αυτή την περίπτωση, όλοι αντιλαμβάνονται ότι η ΕΕ δεν μπορεί να προχωρήσει δίχως τη Γαλλία των πρωτοβουλιών και των προσωπικοτήτων με φιλο-ευρωπαϊκό προφίλ.
Ας συγκρατήσουμε κάτι ακόμη. Σε ένα προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης, αναπόφευκτα η ψήφος προσδιορίζεται με βάση περισσότερο την προσωπικότητα του/της υποψηφίου και λιγότερο με ιδεολογικά χαρακτηριστικά. Συνεπώς, πρώτον μια ενδεχόμενη νίκη Μακρόν θα είναι ένα εντυπωσιακό πολιτικό επίτευγμα για τον ίδιο σε μια χώρα που το εκλογικό σώμα δεν συνηθίζει να δίνει δεύτερη ευκαιρία, και δεύτερον οι γαλλικές βουλευτικές εκλογές τον Ιούνιο δεν θα είναι ναυάγιο για τις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις, όπως οι ρεπουμπλικάνοι και οι σοσιαλδημοκράτες.
Τέλος, για την Ελλάδα, μια ενδεχόμενη νίκη Μακρόν είναι ιδιαίτερα σημαντική. Η Αθήνα έχει επενδύσει σε μια στρατηγική σχέση με το Παρίσι, η οποία έχει θεμελιωθεί σε κοινές απόψεις και επιδιώξεις. Χωρίς τον Μακρόν στο προεδρικό μέγαρο, η Ελλάδα θα χάσει έναν ισχυρό σύμμαχο και θα βρεθεί αποδυναμωμένη στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, εγκλωβισμένη στη διελκυστίνδα των ελληνοτουρκικών με αποκλειστικό διαχειριστή την Ουάσιγκτον, σε μια εποχή που η τελευταία φαίνεται πως δραστηριοποιείται για να δελεάσει την Τουρκία.
Ο Μιλτιάδης Σαρηγιαννίδης ειναι αν. καθηγητής Διεθνούς Δικαίου ΑΠΘ
(Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Πολιτική”, 16-4-2022)