Γράφει ο Χρήστος Μπαξεβάνης, Διδάκτωρ Νομικής ΑΠΘ – Διεθνολόγος, MA (UK) – PostDoc (UOM)
Τα ιδρυτικά κράτη των Ηνωμένων Εθνών διακήρυξαν το 1945 την αποφασιστικότητα τους να διασώσουν τις επερχόμενες γενεές από τη μάστιγα του πολέμου. Δεσμεύτηκαν να δημιουργήσουν προϋποθέσεις για τον σεβασμό προς τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο. Δυστυχώς, η διεθνής έννομη τάξη και οι αρχές πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε έχουν πλέον τεθεί σε ανοιχτή αμφισβήτηση.Ιδίως σε συνέχεια της ρωσικής εισβολής, καθώς και προκλητικών και παράνομων ενεργειών άλλων δρώντων.Ο αναθεωρητισμός βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη με τις δυνάμεις του αναθεωρητισμού να καταπατούν, είτε λεκτικά, είτε με πράξεις, το Διεθνές Δίκαιο, συμβάλλοντας έτι περισσότερο τόσο στη διάβρωση του βεστφαλιανού μοντέλου διεθνούς οργάνωσης, όσο και στην απονομιμοποίηση του συστήματος δομών που αναδείχθηκαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η τρέχουσα περίοδος ανανεωμένου γεωπολιτικού ανταγωνισμού μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων και των περιφερειακών παικτών του διεθνούς συστήματος, αναδεικνύει τη σημασία μιας συγκροτημένηςΕθνικής Στρατηγικής, που επιτρέπει στην πατρίδα μας όχι απλώς να αντιδρά, αλλά να δημιουργεί τις προϋποθέσεις διπλωματικής, στρατιωτικής και οικονομικής ισχυροποίησης, συγχρονιζόμενη με την μεγάλη εικόνα και λαμβάνοντας υπόψη το αναδιατασσόμενο πλέγμα σχέσεων ανάμεσα σε εταίρους, συμμάχους και ανταγωνιστές.
Η ελληνική εξωτερική πολιτική έχει κατοχυρώσει μεταπολιτευτικά ένα πολύ σημαντικό κεκτημένο. Τις ιστορικές αποφάσεις για τον δυτικό και ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας, που λήφθηκαν μετά το 1974 και για μισό αιώνα ισχύον ανεξαρτήτως της εναλλαγής στην εξουσία κομμάτων με διαφορετικές ιδεολογικές καταβολές. Δεν αρκεί, όμως, μόνο αυτό. Απαιτείται προσαρμογή στις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες, με ενεργό συμμετοχή στην ενωμένη Ευρώπη, στην ευρωζώνη και στο ΝΑΤΟ, με ενεργό συμμετοχή στον σχεδιασμό περιφερειακών πρωτοβουλιών για την ειρήνη και τη σταθερότητα, με αναβαθμισμένο γεωπολιτικό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο, με προβολή ήπιας ισχύος στα Δυτικά Βαλκάνια και πέρα από αυτά, με ενεργό συμμετοχή στους διεθνείς οργανισμούς και στα διεθνή fora.
Σήμερα, η Ελλάδα συνιστά πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και περιφερειακό ενεργειακό κόμβο. Ο Διαδριατικός Αγωγός (ΤΑΡ) και το Αμερικανικό Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (LNG), σε συνδυασμό με το FSRU της Αλεξανδρούπολης, τις αποθήκες αερίου σε περιοχές όπως η Καβάλα, καθώς και το Διασυνδετήριο Αγωγό Ελλάδος – Βουλγαρίας (IGB), καταδεικνύουν μία ακόμα σημαντική παράμετρο της ανθεκτικότητας που η Ελλάδα οικοδομεί για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, καθώς επίσης αντανακλά την περιφερειακή ηγεσία της Χώρας και τον αναβαθμισμένο ρόλο της Βορείου Ελλάδος και της Αλεξανδρούπολης. Η στρατηγική σύμπλευση της Χώρας με τις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια λειτουργεί ως προωθητής της γεωπολιτικής και διπλωματικής παρουσίας της Ελλάδος στην Ανατολική Μεσόγειο και συνολικότερα. Η ανανέωση της αμυντικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ, το επικαιροποιημένο πρωτόκολλο της Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας (MCDA) μεταξύ Ελλάδος – ΗΠΑ και οι συνεδριάσεις των ομάδων εργασίας του σχήματος 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, και Ηνωμένες Πολιτείες) αποτελούν απτές αποδείξεις. Την ίδια στιγμή, η εμβάθυνση των σχέσεων Ελλάδος – Ισραήλ δημιουργεί σημαντικές δυνατότητες αμοιβαίως επωφελούς συνεργασίας σε σειρά τομέων, όπως η οικονομία, η άμυνα, το εμπόριο, ο τουρισμός, οι επενδύσεις, η αγροτική ανάπτυξη, η τεχνολογία, η ενέργεια, το περιβάλλον, η ναυτιλία και η εκπαίδευση.
Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία προωθώντας τα εθνικά της συμφέροντα και κεφαλαιοποιώντας τις προσπάθειες των τελευταίων ετών. Η ελληνική πραγματικότητα δεν μπορεί άλλο να τρέφεται από λαϊκίστικές αυταπάτες και βολικές ψευδαισθήσεις, να στηρίζεται σε απλοϊκές εξηγήσεις και τελικά να οδηγείται στη δημιουργία εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών, αναπαράγοντας και διαιωνίζοντας το σύνδρομο μιας Ελλάδας φοβικής, περίκλειστης, περιχαρακωμένης στα νότια όρια της βαλκανικής χερσονήσου. Με πρόταγμα το αξιακό παράδειγμα του φιλελεύθερου διεθνισμού και πυρήνα του εθνικού συμφέροντος τον γεωπολιτικό ρεαλισμό, να αναπτύξουμε μια Εθνική Στρατηγική που αποπνέει αυτοπεποίθηση και σιγουριά. Η Ελληνική Διπλωματία χρειάζεται να σχεδιάσει δράσεις, να εμπλουτίσει και να επικαιροποιήσει το οπλοστάσιό της, με στόχο την αποτελεσματική συνύπαρξη μακρόχρονης συνοχής και τακτικής ευελιξίας.Ο αείμνηστος και διαρκώς επίκαιρος Βύρων Θεοδωρόπουλος σημειώνει σχετικά: «Ενώ η παρατήρηση και η μελέτη των εξωτερικών θεμάτων γίνεται in vitro, η χάραξη και ο χειρισμός της εξωτερικής πολιτικής έχουν τις δυσκολίες και τους κινδύνους που έχει κάθε είδους επέμβαση in vivo».
(Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Πολιτική“, 6-5-2023)