Δεν μου άρεσαν ποτέ τα μεγάλα λόγια. Τα τελευταία χρόνια έπαψα να είμαι ευκολόπιστος. Οι τελευταίοι μήνες όντως είναι διαφορετικοί από πολλές πλευρές και κυρίως διότι η χώρα δεν είναι στην μέγγενη των μνημονίων.
Σίγουρα αυτή είναι μια καλή κατάσταση. Βεβαίως η κανονικότητα δεν έχει επιστρέψει, αν και γίνονται πολλά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Η χώρα, ανεξαρτήτως κυβερνήσεων και Πρωθυπουργών, θα βρίσκεται σε καθεστώς επιτήρησης πιθανώς για πολλά χρόνια. Το σίγουρο είναι ότι σύντομα θα βρεθούμε μπροστά σε νέες προκλήσεις.
Θα περίμενα από τον πολιτικό κόσμο να δει το θέμα στην πραγματική του διάσταση, ώστε να μην ξαναζήσει ο ελληνικός λαός αντίστοιχες καταστάσεις. Στην πολιτική και στη ζωή δεν υπάρχει μόνο άσπρο και μαύρο. Στα μνημόνια δεν μπήκαμε από επίθεση εξωγήινων, αλλά από σοβαρές παραλήψεις και παθογένειες του ελληνικού κράτους και των ελληνικών κυβερνήσεων. Αν αυτές δεν αντιμετωπισθούν η χώρα θα ζει μόνιμα στην εντατική.
Η κουβέντα για το αν μπορούσαμε να αποφύγουμε τα μνημόνια ίσως απαντηθεί από τον ιστορικό του μέλλοντος ίσως και όχι. Προφανώς όλα τα προβλήματα της οικονομίας δεν λύνονται με μία κίνηση και είναι σαφές ότι η Ελλάδα, μετά το τέλος των μνημονίων, δεν πέρασε αυτόματα από την κόλαση στον παράδεισο σε μια νύχτα. Οι πληγές δεν θα επουλωθούν από τη μια στιγμή στην άλλη. Χρειάζεται χρόνος και μεγάλη προσπάθεια να αλλάξουν τα δεδομένα.
Τι πρέπει να γίνει την επόμενη μέρα; Κατά τη γνώμη μου η είσοδος στην ανάπτυξη δεν μπορεί να είναι το τυπικό ευχολόγιο των ελληνικών πολιτικών κομμάτων. Ανάπτυξη χωρίς το κατάλληλο περιβάλλον δεν μπορεί να υπάρξει. Ανάπτυξη χωρίς δομημένο αξιόπιστο παραγωγικό μοντέλο δεν γίνεται. Θεωρώ ότι αυτή θα έπρεπε να είναι η κουβέντα σήμερα. Και σε αυτό έπρεπε να συμφωνήσει ο πολιτικός κόσμος. Αν δεν μειώσουμε το κόστος παραγωγής, αν δεν έχουμε αυτάρκεια σαν χώρα, αν δεν αλλάξουμε υπέρ μας το ισοζύγιο εξαγωγών-εισαγωγών, αν δεν αξιοποιήσουμε τις ιδιαίτερες δυνατότητες που έχουμε σαν χώρα, αν δεν δώσουμε βάρος στον πρωτογενή τομέα που έχουμε εγκαταλείψει πλήρως και τελικά αν δεν οργανώσουμε ένα σχέδιο εθνικής ανασυγκρότησης με άξονα την περιφερειακή ανάπτυξη θα είμαστε πάντα σε καθεστώς επιτήρησης, με τους αριθμούς να ευημερούν για το κράτος και τους λίγους ενώ ο λαός απλά θα επιβιώνει, με ελαστικές συμβάσεις εργασίας.
Το ζητούμενο από εδώ και πέρα είναι να υπάρξει μια σαφής αναπτυξιακή πολιτική. Μια διατηρήσιμη, σταθερή και υγιής ανάπτυξη που θα βασίζεται σε ένα διαφορετικό μοντέλο από αυτό που είχαμε δει στο παρελθόν, με γνήσιες μεταρρυθμίσεις που δεν θα τρομάζουν. Εξάλλου, το αναπτυξιακό πρόβλημα της χώρας δεν είναι πρόβλημα απλά κατανομής διαθέσιμων πόρων μέσω των αγορών, ερήμην της κοινωνίας, αλλά είναι ένα πρόβλημα εντοπισμού, ανάδειξης και στοχευμένης αξιοποίησης των διάσπαρτων ανθρώπινων και υλικών πόρων, προώθησης της έρευνας και της καινοτομίας, δημιουργίας νέων θεσμών που να ενισχύουν τη συνεργασία και το συνεργατισμό, αξιοποίησης της συλλογικής εμπειρίας και γνώσης της κοινωνίας.
Στο επίκεντρο πρέπει να είναι η αναμόρφωση του ευρύτερου μηχανισμού της δημόσιας διοίκησης, αλλά και η διαμόρφωση ευνοϊκού καθεστώτος για την επιχειρηματικότητα, την φιλική προσέγγιση των επενδυτικών σχεδίων, την κατάργηση των πολυποίκιλων εμποδίων (γραφειοκρατία, καθυστερήσεις, αμοιβές κάτω από το τραπέζι κλπ.).
Ήρθε η ώρα μέσα από συναινέσεις, συνθέσεις και συνεννοήσεις, που υπερβαίνουν κόμματα και παρατάξεις, προσωπικές φιλοδοξίες και αγωνίες, να σχεδιαστεί ένας εθνικός οδικός χάρτης ανάπτυξης για τη δημιουργία ενός μακροχρόνιου νέου παραγωγικού μοντέλου για την ανασυγκρότηση της χώρας.
Το ζήτημα είναι να υπάρξει ένα μοντέλο που θα βάλει και πάλι τον Έλληνα σε διαδικασία παραγωγής και δημιουργίας εισοδήματος. Με απλά λόγια να τον βάλει να εργαστεί ξανά στο γιαπί, στο χωράφι, στο εμπόριο, κ.α. Στη χώρα υπάρχουν πάρα πολλά παραδείγματα υγιών προσπαθειών από ιδιώτες που παράγουν και δημιουργούν.
Το στοίχημα είναι να γίνουν περισσότεροι, ακόμα και μέσω της συνεργατικής οικονομίας. Δυνατότητες και πεδίο συνεννόησης μπορεί να υπάρξει, αρκεί να υπάρχει διάθεση για συνεννόηση και συναίνεση και να μην επικρατήσει ο φανατισμός. Το κρίσιμο είναι να διορθωθούν άμεσα οι όποιες στρεβλώσεις, οι αστοχίες στο φορολογικό σύστημα, να αντιμετωπιστούν το ζήτημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, να προωθηθούν αλλαγές στη δημόσια διοίκηση, κ.α. ώστε οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης, έστω και μικροί να μην αποτελέσουν ένα βραχύβιο διάλειμμα στην κρίση.
Το πολιτικό σύστημα οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι δεν πρέπει να γίνουν ξανά τα λάθη του παρελθόντος στην πορεία προς την μεταμνημονιακή Ελλάδα. Εάν το πολιτικό σύστημα, η κοινωνία, η επιχειρηματική τάξη, τα ΜΜΕ, κ.α. δεν έμαθαν από τα λάθη των περασμένων ετών, όλα θα είναι στον αέρα! Το κλειδί είναι στα χέρια των πολιτικών. Αυτή πρέπει να είναι σε μεγάλο βαθμό και η συζήτηση ενόψει των εκλογών. Θα γίνει; Φοβάμαι πως όχι.