Την έναρξη των εργασιών του 6ου ετήσιου “Αthens Democracy Forum” με θέμα: “Democracy in Danger: Solutions for a changing world” κήρυξε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος. Υπογράμμισε ότι οι κίνδυνοι για τους δημοκρατικούς θεσμούς και, συνακόλουθα, για τα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου όχι μόνο δεν μειώνονται, αλλά, αντιθέτως, πολλαπλασιάζονται, σε παγκόσμιο επίπεδο. Χαρακτήρισε εξαιρετικά ανησυχητικό το γεγονός, ότι οι νέοι κίνδυνοι υπονόμευσης των δημοκρατικών θεσμών και των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, “υποδόριοι” και δυσχερώς ανιχνεύσιμοι.
Ο κ. Παυλόπουλος επικεντρώθηκε, κατά την ομιλία του, στη διάβρωση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας λόγω της επικυριαρχίας του “οικονομικού” επί του “θεσμικού” και των ακραίων εκφάνσεων του νεοφιλελευθερισμού, η οποία εξελίσσεται ως άκρως επικίνδυνος διαβρωτικός μηχανισμός του κανόνα δικαίου, της αρχής της νομιμότητας και, εν τέλει, του κράτους δικαίου, ως κορυφαίας θεσμικής και πολιτικής αντηρίδας της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και αναφέρθηκε στους “συμμάχους”, που μπορεί να αναζητήσει η έννομη τάξη απέναντι σε όλους αυτούς τους κινδύνους.
Όπως ανέφερε, ένας πρώτος σύμμαχος θα ήταν, και μάλιστα με πολλές δυνατότητες και αντίστοιχες προσδοκίες ο, lato sensu, νομοθέτης. Ξεκινώντας από τον εθνικό νομοθέτη, που διαθέτει την δύναμη παραγωγής δημοκρατικώς νομιμοποιημένων κανόνων δικαίου, με θεσμικό “εγχειρίδιο” τον τυπικό νόμο και την κατ’ εξουσιοδότησή του εκδιδόμενη, από την εκτελεστική εξουσία, κανονιστική διοικητική πράξη. Και φθάνοντας ως τη διεθνή, και πάλι υπό την ευρεία του όρου έννοια, Νομοθετική Εξουσία, εντός της οποίας αποκτά ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις ο νομοθέτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν και παρατήρησε ότι αυτή η πρώτη “συμμαχία” δεν έχει αποδώσει ως τώρα τα αναμενόμενα.
Ειδικότερα, ο κ. Παυλόπουλος υποστήριξε, ότι ο Εθνικός Νομοθέτης, μολονότι διαθέτει τη μεγαλύτερη δυνατή δημοκρατική νομιμοποίηση μέσα από την πηγή της λαϊκής κυριαρχίας και τη δομή της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, δεν ανθίσταται, όσο θα μπορούσε στην πραγματικότητα, στην ισχυρή πίεση της “απορρύθμισης”.
Στην πράξη, ο Εθνικός Νομοθέτης περισσότερο παράγει κανονιστικώς συμβιβαζόμενος με τις απαιτήσεις του εσωτερικού και του διεθνούς οικονομικού συστήματος και λιγότερο ανθίσταται, μέσω των κανόνων δικαίου εθνικής προέλευσης, στα ως άνω έξωθεν κελεύσματα, προκειμένου να θωρακίσει τους δημοκρατικούς θεσμούς, στους οποίους μάλιστα οφείλει και την γέννησή του και τη νομιμοποίησή του κατά την αποστολή του.
“Η στάση αυτή του Εθνικού Νομοθέτη εμφανίζει σημεία επικίνδυνης “κόπωσης” για Έννομες Τάξεις, οι οποίες τελούν σε καθεστώς νομοθέτησης υπό τα δεδομένα των “Μνημονίων” αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας” τόνισε ο κ. Παυλόπουλος και πρόσθεσε ότι ο Εθνικός Νομοθέτης χάνει ακόμη και βασικά “δομικά” στοιχεία της ευρείας διακριτικής ευχέρειας που του αναγνωρίζει το Σύνταγμα, κατά την άσκηση της Νομοθετικής Εξουσίας, με την μετατροπή και μετάλλαξη της ευχέρειας αυτής σε δέσμια αρμοδιότητα επίτευξης αμιγώς δημοσιονομικών στόχων μέσω κανόνων δικαίου. Και με μέτρο αποτίμησης της συνταγματικότητάς τους το δημοσιονομικό δημόσιο συμφέρον”.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υπογράμμισε τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, επισημαίνοντας ότι οφείλει, σύμφωνα με τον προορισμό του, να ερμηνεύει και να εφαρμόζει την ΕΣΔΑ όχι μόνο σύμφωνα με τον αρχικό κανονιστικό προορισμό της, δηλαδή ως αυτοτελές πλαίσιο προστασίας των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Αλλά και ως σύστημα κανόνων δικαίου που επηρεάζει, έστω και εμμέσως ακόμη, την Ευρωπαϊκή Έννομη Τάξη ώστε να διασφαλίζει πλήρως τα κάθε είδους Δικαιώματα του Ανθρώπου, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών.
“Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου από την μια πλευρά πρέπει να ερμηνεύει τις διατάξεις της ΕΣΔΑ με τρόπο που αποβαίνει υπέρ της προστασίας των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Και, από την άλλη πλευρά, πρέπει να ερμηνεύει τις διατάξεις αυτού τούτου του Ευρωπαϊκού Δικαίου, πρωτογενούς και παράγωγου -βεβαίως όταν και στο μέτρο που έχει σχετική δικαιοδοσία- έτσι ώστε να εφαρμόζονται υπό το πνεύμα της ΕΣΔΑ. Και όχι υπό την επιρροή των αμιγώς οικονομικής και νομισματικής λογικής κανόνων του Ευρωπαϊκού Δικαίου, κατ’ εξοχήν δε του παραγώγου” κατέληξε ο κ. Παυλόπουλος.