Toυ Βαγγέλη Παπαντώνη
Ελλάδα 2004, λίγους μήνες πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, η χώρα βρίσκεται σε ένα κλίμα ευφορίας και γενικής αισιοδοξίας. Τότε είναι, που ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης προκηρύσσει πρόωρες εθνικές εκλογές για τις 7 Μαρτίου.
Οι Έλληνες θα βρεθούν ξανά ενώπιον της κάλπης τέσσερα χρόνια μετά τις εκλογές θρίλερ τις 9 Απριλίου του 2000, όπως γράψαμε και στο αφιέρωμα μας στο προηγούμενο φύλλο της «Π». Μεγάλος νικητής αυτή τη φορά, η Νέα Δημοκρατία του Κώστα Καραμανλή, κερδίζοντας τον νέο αρχηγό του ΠΑΣΟΚ Γιώργο Παπανδρέου, γιό του ιδρυτή του κόμματος και πρώην Πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου.
Η Νέα Δημοκρατία με την νίκη της επί του ΠΑΣΟΚ καταφέρνει να το εκτοπίσει από την εξουσία και να βρεθεί ξανά στο τιμόνι της χώρας, μετά από 11 ολόκληρα χρόνια, και την ήττα του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη από τον Ανδρέα Παπανδρέου στις εκλογές του 1993.
Το κλίμα πριν την κάλπη
Οδεύοντας προς τις εκλογές του 2004 το κλίμα για την κυβέρνηση Σημίτη και το ΠΑΣΟΚ ολοένα και δυσχέραινε, καθώς η διαμάχη με την εκκλησία για τις ταυτότητες, τα ολυμπιακά έργα, το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο αλλά και η κρίση του χρηματιστηρίου μεταξύ άλλων, την είχαν «τραυματίσει» σοβαρά.
Η ΔΕΘ του 2003 είχε χαρακτηριστεί ως η τελευταία μεγάλη ευκαιρία του ΠΑΣΟΚ να αλλάξει το κλίμα, κάτι που δεν πραγματοποιήθηκε, οδηγώντας τελικά σε αλλαγή αρχηγού λίγο πριν τις εκλογές.
Από την άλλη, στην Νέα Δημοκρατία, υπήρχε κλίμα συγκρατημένης αισιοδοξίας, καθώς στα τότε γαλάζια πηγαδάκια λεγόταν πως το αποτέλεσμα της κάλπης ήταν λίγο πολύ γνωστό από την επομένη των εκλογών του 2000, τότε που η οριακή μόλις διαφορά του 1%, δημιούργησε συνθήκες «προθυπουργοποίησης» του Κ. Καραμανλή, αλλά υπήρχε και η σταθερά αυξανόμενη δημοσκοπική άνοδος της ΝΔ, σε όλο το διάστημα ανάμεσα στις δύο εκλογικές μάχες.
Η κατάσταση αυτή παγιώθηκε με το άνοιγμα της ΝΔ στον λεγόμενο μεσαίο χώρο αλλά κυρίως μετά τις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές του 2002. Όπου ουσιαστικά εκεί είχαμε ένα ξεκάθαρο νικητή. Η ΝΔ να καταφέρνει να κερδίσει το συντριπτικό αριθμό των νομαρχιών, αλλά και τους 3 μεγάλους δήμους, της Αθήνας του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης. Αυτή η τριάδα αλλά και το κέρδος στις νομαρχίες, άνοιξε διάπλατα τον δρόμο στη ΝΔ, προς τις κάλπες τις 7 Μαρτίου.
Η αλλαγή ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ
Στις 8 Φεβρουαρίου του 2004, ο γιός του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου, εκλέγεται πρόεδρος του κινήματος μέσω μιας ανοιχτής εκλογικής διαδικασίας. Ήταν ο μοναδικός υποψήφιος και έλαβε 1.017.085 ψήφους.
Είχε προηγηθεί η πρόταση του πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη στον Παπανδρέου να ηγηθεί του κόμματος στις εκλογές της 7ης Μαρτίου.
Ο Γιώργος Παπανδρέου και ο Κώστας Σημίτης συναντήθηκαν στις 6 Ιανουαρίου 2004 στο σπίτι του Σημίτη, στην οδό Αναγνωστοπούλου και συμφώνησαν την ανάληψη των ηνίων του κόμματους από τον τότε Υπουργό Εξωτερικών.
Ο Σημίτης είχε ήδη 8 χρόνια στην εξουσία και ο κόσμος αναζητούσε ένα νέο πρόσωπο να ηγηθεί στην παράταξη, γι’ αυτό παραιτήθηκε από τη θέση του προέδρου του κόμματος με τον Παπανδρέου να είναι ο μοναδικός υποψήφιος.
Όσον αφορά τη ψηφοφορία, συμμετείχε ο αριθμός ρεκόρ των 1.020.145 ψηφοφόρων. Υπέρ του Γ.Παπανδρέου ψήφισαν 1.017.085 πολίτες, ενώ 3.060 ψηφοδέλτια ήταν λευκά και άκυρα. Μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος ο Γιώργος Παπανδρέου δήλωσε στις κάμερες: “Είναι μία εντολή αλλαγής και ανατροπής. Γυρίζει μία σελίδα, ανατέλλει ένας ήλιος διαφορετικός, ένα πείραμα δημοκρατίας που πέτυχε. Απελευθερώνει, αποκαλύπτει τις δυνάμεις του πολίτη. Σε ένα κόσμο χωρίς σύνορα, εμείς σπάσαμε τα σύνορα, τα τείχη”.
Τα αποτελέσματα και η επόμενη μέρα
Πρώτο κόμμα ήλθε η Νέα Δημοκρατία με 45,36% και 165 έδρες, δεύτερο κόμμα το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα με 40,55% και 117 έδρες, τρίτο κόμμα το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας με 5,90% και 12 έδρες, τέταρτο και τελευταίο κόμμα ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς με 3,26% και 6 έδρες. Εκτός Βουλής έμεινε και πάλι το ΔΗΚΚΙ που έλαβε 1,79% και το νεοϊδρυθέν ΛΑ.Ο.Σ. του Γιώργου Καρατζαφέρη με 2,19%.
Η κατανομή των εδρών έγινε με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής που είχε ψηφίσει η Κυβέρνηση Μητσοτάκη το 1990.
Ο Κ. Καραμανλής έλαβε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κ. Στεφανόπουλο εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στις 8 και ορκίστηκε στις 10 Μαρτίου μαζί με την κυβέρνησή του, διατηρώντας ο ίδιος και το χαρτοφυλάκιο του υπουργού Πολιτισμού.
Παρουσιάστηκε στη νέα βουλή στις 20 Μαρτίου 2004 και διάβασε τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησής του, ενώ ακολούθησε 3ήμερη συζήτηση επί των δηλώσεων και έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης στις 22 Μαρτίου 2004 (165 Ναι έναντι 135 Όχι).
Η κυβέρνηση Καραμανλή είχε μπροστά της, την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, γεγονός που έστρεψε τα διεθνή φώτα στην Ελλάδα, και τόνωσε την εθνική υπερηφάνεια.
(Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Πολιτική“, 25-3-2023)