Τα δύο μνημόνια μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας επιβεβαιώνουν τη διπλή στοχοθεσία της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Πρώτον, την προσπάθεια για ανάδειξη της ερντογανικής Τουρκίας σε ηγέτιδα στον ισλαμικό χώρο, προοπτική που παράλληλα εξυπηρετεί την αντι-εκκοσμίκευση απέναντι στην κεμαλική παράδοση και την ενίσχυση του θρησκευτικού κοινοτισμού στο εσωτερικό της σε βάρος του γκιουλενισμού, και δεύτερον τον έλεγχο των ενεργειακών πόρων στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου που οδηγεί στην περαιτέρω γεωπολιτική αναβάθμισή της, κατάσταση που επηρεάζει κρίσιμα το σύνολο των ελληνοτουρκικών σχέσεων και το Κυπριακό Ζήτημα. Συνεπώς, δεν πρόκειται ούτε για τακτικισμούς ούτε για πολιτικό τυχοδιωκτισμό αλλά για καλά προετοιμασμένες και υπολογισμένες κινήσεις που προσφέρονται για άμεση αξιοποίηση στο πλαίσιο της ακολουθούμενης στρατηγικής.
Γενικά, ένα μνημόνιο κατανόησης (MoU) είναι κείμενο που χαράσσει πολιτικές, η υλοποίηση των οποίων εξαρτάται από την αυτό-συμμόρφωση και την καλοπιστία των δύο πλευρών, εκτός κι αν από το περιεχόμενό του προκύπτει η βούλησή τους να επιδιώξουν νομικές δεσμεύσεις. Στον βαθμό λοιπόν, που το MoU για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών ανάμεσα στη Λιβύη και την Τουρκία είναι πολιτική δέσμευση –το πιθανότερο– και δεν παράγει έννομα αποτελέσματα, πρόκειται για ένα κείμενο που συνοψίζει την ταύτιση των θέσεων που έχουν διαμορφώσει εδώ και δεκαετίες οι δύο χώρες αναφορικά με τις οριοθετήσεις των θαλάσσιων ζωνών. Συνεπώς, δεν πρόκειται για νέα δεδομένα, ούτε για μια πράξη που παράγει νομικά τετελεσμένα και φυσικά δεν προσθέτει κάτι καινούριο στη συνολική εικόνα για το ζήτημα των οριοθετήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι σε διπλωματικό επίπεδο, η Τουρκία αποφάσισε να εξισορροπήσει το τριμερές σχήμα Αιγύπτου-Ελλάδας-Κύπρου. Έτσι, αφού συνέπραξε με το Πακιστάν σε επίπεδο αεροναυτικών ασκήσεων για την παραβίαση για πολλοστή φορά της ελληνικής κυριαρχίας, ενεργοποίησε τον άξονα με τη Λιβύη προκειμένου να προβάλει τις πάγιες θέσεις της για τις οριοθετήσεις των θαλάσσιων ζωνών στην περιοχή, και να δημιουργήσει ακόμη μια εστία αμφισβήτησης, ειδικά στην ελληνική ΑΟΖ νοτίως της Κρήτης και τα οικόπεδα που αδειοδοτήθηκαν από την προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση για τη διεξαγωγή ερευνών. Επομένως, δεν θα προκαλούσε εντύπωση, αν στο άμεσο μέλλον, τουρκικά ερευνητικά σκάφη ξεκινήσουν έρευνες στο τμήμα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας που διακόπτει το νομικά ανυπόστατο και υποτιθέμενο γεωλογικό συνεχές του τουρκολιβυκού MoU.
Από την άλλη πλευρά, οι συνέπειες της σύναψης του MoU από μια αδύναμη κυβέρνηση εθνικής ενότητας, όπως αυτή της Τρίπολης, η οποία δεν ελέγχει καν τις περιοχές που αφορά η φημολογούμενη οριοθέτηση, είναι νομικά ελάσσονος σημασίας, ενώ βαθαίνει και η εσωτερική πολιτική κρίση στη Λιβύη. Ο μόνος κερδισμένος, κι αυτός προσωρινά, είναι η Τουρκία, καθώς εδώ και καιρό ο λίβυος Πρωθυπουργός φαίνεται να εξαρτά την πολιτική του επιβίωση από την στρατιωτική βοήθεια της Άγκυρας, και έτσι μετατρέπεται σταδιακά σε πρωθυπουργό μαριονέτα, που εξυπηρετεί τις παράνομες κατά το διεθνές δίκαιο τουρκικές θέσεις ενάντια σε κάθε λογική καλής γειτονίας με την Αίγυπτο και την Ελλάδα. Πρακτικά λοιπόν, και με δεδομένο ότι το MoU αποδοκιμάστηκε από τη διεθνή κοινότητα, ίσως οδηγηθούμε σε άμεσες εσωτερικές εξελίξεις στη Λιβύη και στην απώλεια ενός από τα ελάχιστα διεθνή ερείσματα του καθεστώτος Ερντογάν. Με άλλα λόγια, η Λιβύη εξάγει περισσότερη αστάθεια απ’ όση μπορεί να καταναλώσει, και τα δύο MoU ίσως αποδειχθούν το κύκνειο άσμα μιας κυβέρνησης που τραυματίζει τη διεθνή νομιμοποίησή της εξαιτίας της προσχώρησης του Πρωθυπουργού της σε πρακτικές που παραβιάζουν κατάφωρα τη διεθνή νομιμότητα.
Τέλος, αξίζει να επισημανθεί ότι η τουρκική στρατιωτική βοήθεια και πιθανόν και το δεύτερο MoU για την ασφάλεια παραβιάζουν το εμπάργκο στην πώληση όπλων και την απαγόρευση ανάμιξης στη Λιβύη που έχουν επιβληθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ήδη το 2011. Συνεπώς, πρέπει να αναδειχθεί με έμφαση ο συνολικός αποσταθεροποιητικός ρόλος της Τουρκίας και στην περιοχή της Βόρειας Αφρικής, μετά τη Συρία, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, ΟΑΣΕ και ΝΑΤΟ, και ενδεχομένως μέσα από τα τριμερή και τετραμερή σχήματα συνεργασίας στα οποία εμπλέκεται η Ελλάδα στα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.