Να είμαστε προσγειωμένοι και σε επαφή με την ιστορία. Αυτή ήταν η κυριότερη παραίνεση που απηύθυνε ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος στην πολύ ενδιαφέρουσα διαδικτυακή συζήτηση που, με συντονιστή τον ίδιο, διοργάνωσε χθες Τρίτη ο “Κύκλος Ιδεών” με τη συνδρομή της Διεύθυνσης Δημόσιας Διπλωματίας της Ατλαντικής Συμμαχίας, με θέμα “NATO και νέα διλήμματα ασφάλειας”.
Ομιλητές υπήρξαν οι πρέσβεις ε.τ. Ιωάννης-Αλέξιος Ζέπος (πρώην Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών, πρώην Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ) και Θρασύβουλος Σταματόπουλος, (πρώην εκλεγμένος Bοηθός Γενικός Γραμματέας ΝΑΤΟ για Πολιτικές Υποθέσεις και επίσης πρώην Μόνιμος Αντιπρόσωπος στο ΝΑΤΟ), καθώς και οι ερευνητές Κατερίνα Σώκου του Atlantic Council (ανταποκρίτρια της Καθημερινής και του ΣΚΑΙ στην Ουάσινγκτον) και Γιώργος Τζογόπουλος (του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου, του ΕΛΙΑΜΕΠ και του Κέντρου Begin-Sadat στο Ισραήλ), ενώ χαιρετισμό απηύθυνε η Ινώ Αφεντούλη από την Διεύθυνση Δημόσιας Διπλωματίας του ΝΑΤΟ.
Σε μια συγκυρία που σημαδεύεται χαρακτηριστικά από τη ναυτική δραστηριοποίηση της Τουρκίας στην Μεσόγειο, σε επιδείνωση ενός τοπίου που ήδη ορίζεται από τις κρίσεις της Λιβύης, της Συρίας, η λεγόμενη “νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ” βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, χωρίς, όπως τονίσθηκε από τους ομιλητές να είναι εφικτή η μεταφορά προς Νότον του μοντέλου της σταθεροποίησης της ανατολικής Ευρώπης, με την υπαγωγή της στους ευρωατλαντικούς κανόνες και θεσμούς.
Κατά την Ινώ Αφεντούλη, η “μεγάλη εικόνα” έχει ως ορόσημο το 2014, καθώς με την ουκρανική κρίση και την προσάρτηση της Κριμαίας η Δύση ξύπνησε απότομα από τον “μονοπολικό κόσμο” της προηγούμενης 25ετίας. Όμως, ενώ τα ανατολικά όρια της Συμμαχίας είναι ακόμη ασφαλή, γιατί η Ρωσία ξέρει πού να σταματήσει, τα νότια σύνορα εμφανίζουν μια αυξανόμενη αστάθεια, με υποχώρηση εννοιών πολύ βασικών για την ειρηνική συνύπαρξη των κρατών, όπως αυτές της κυριαρχίας και του σεβασμού των συνόρων. Τα θεσμικά εργαλεία που διέθετε το δυτικό στρατόπεδο αποδεικνύονται ανεπαρκή για τα προβλήματα που εμφανίζονται σήμερα και σε αυτό το κενό πατούν ηγέτες, χωρίς ιδιαίτερες δημοκρατικές ευαισθησίες, για την επέκταση της ισχύος τους. Οι χώρες του ΝΑΤΟ, συμπλήρωσε χαρακτηριστικά η κ. Αφεντούλη, έχουν ισχυρό θεσμικό κεφάλαιο και πρέπει να απαντήσουν, αλλά δεν έχουν όλες τις απαντήσεις.
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος στάθηκε στις ραγδαίες ανατροπές που μας έφεραν από την Ατλαντική Σύνοδο της Λισαβώνας του 2010 (όπου και αποθεώθηκε η ρωσο-ατλαντική συνεργασία) στη σημερινή νεοψυχροπολεμική κατάσταση, την ίδια ώρα που αμφισβητείται η ίδια η αυτοσυνειδησία της Δύσης, είτε με τη ρητορική του Ντόναλντ Τραμπ είτε με τις παρατηρήσεις του Εμανουέλ Μακρόν για τον “εγκεφαλικό θάνατο” της Συμμαχίας. Παράλληλα, υπήρξε μια οριενταλιστική, δηλ. αφελής και ανιστόρητη προσέγγιση στην Αραβική Άνοιξη, οι επιπτώσεις της οποίας παραμένουν εμφανείς στο “νότιο μέτωπο”.
Τα παράδοξα της εποχής υπογραμμίζει, πάντα κατά τον Ευάγγελο Βενιζέλο, το γεγονός ότι η ηγέτιδα της Ε.Ε. Γερμανία, από την οποία αναμένεται και να πρωταγωνιστήσει στην ανάκαμψη από την πανδημία, τελεί η ίδια υπό απειλή αμερικανικών κυρώσεων για τον αγωγό NordStream2, την ίδια στιγμή που οι Γερμανοί εξανίστανται για την προοπτική αποχώρησης αμερικανικών στρατευμάτων από το έδαφός του. Αυτές οι εικόνες δίνουν και τα όρια της Ευρώπης για μια αμυντική συνεργασία με ανάληψη κινδύνων, πέραν της συνεργασίας στην αμυντική βιομηχανία.