Με το παρόν άρθρο θα επιχειρήσω (στο μέτρο του δυνατού) να αποσαφηνίσω ορισμένα κρίσιμα ζητήματα που ανέκυψαν μετά την απόφαση της 3ης Ανεξάρτητης Επιτροπής Προσφυγών (αρ. Υπόθεσης 37,668) για την αναγνώριση τούρκου αξιωματικού ως πρόσφυγα και την αίτηση ακύρωσης κατά της απόφασης παροχής Ασύλου που υποβλήθηκε από την κυβέρνηση.
1) Η διαδικασία της έκδοσης των 8 αφορούσε το αίτημα της Τουρκίας στο πλαίσιο δικαστικής συνδρομής για την επιστροφή των 8 στην Τουρκία. Το αίτημα αυτό εξετάστηκε αρμοδίως από τα ελληνικά δικαστήρια, και ο Άρειος Πάγος αποφάνθηκε οριστικά πως η Τουρκία δεν εγγυάται στην παρούσα φάση το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη, ούτε και τη μη υπαγωγή σε βασανιστήρια ή σε εξευτελιστική, σκληρή ή απάνθρωπη μεταχείριση ή ποινή. Συνεπώς, οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται από την απόφαση του ΑΠ και δεν μπορούν να εκδώσουν τους 8 στην Τουρκία.
2) Το ζήτημα της απονομής του ασύλου, αφορά αποκλειστικά στην ελληνική Διοίκηση και τον καθένα από τους 8 τούρκους στρατιωτικούς. Αρμόδια είναι η Υπηρεσία Ασύλου, η οποία χορήγησε εν προκειμένω σε δεύτερο βαθμό άσυλο στον αιτούντα τούρκο στρατιωτικό.
3) Υπάρχει η δυνατότητα άσκησης αίτησης ακύρωσης στο Διοικητικό Εφετείο, κατά της απόφασης της Δευτεροβάθμιας Επιτροπής Ασύλου. Συνήθως προσφεύγει ο ενδιαφερόμενος, κατά απορριπτικής απόφασης για το αίτημά του. Το ίδιο, ωστόσο, μπορεί να πράξει και ο αρμόδιος Υπουργός (όπως και έκανε) σύμφωνα τόσο με το αρ. 64παρ.1 του Ν. 4375/16, όσο και με το αρ. 24παρ.8 του Π.Δ. 113/13. Συνεπώς από τυπικής νομιμότητας η απόφαση δεν πάσχει. Ωστόσο, από ουσιαστικής νομιμότητας η απόφαση ελέγχεται, ενώ ηθικοπολιτικά είναι επιεικώς άστοχη αν όχι απαράδεκτη.
4) Στο πλαίσιο της διεθνούς προστασίας, θα μπορούσε να χορηγηθεί στους 8 είτε προσφυγικό καθεστώς (π.χ. για λόγους πολιτικής δίωξης, αρ. 1Α της Σύμβαση της Γενεύης, αρ. 9 και 10 του π.δ. 141/13, αρ. 9 και 10 της Οδηγίας 2011/95/ΕΕ) όπως ακριβώς έπραξε με την απόφασή της η 3η Ανεξάρτητη Επιτροπή Προσφυγών, είτε καθεστώς επικουρικής προστασίας (π.χ. σοβαρός κίνδυνος να εκτεθούν σε βασανιστήρια, απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, θανατική ποινή ή εκτέλεση, αρ. 15 του π.δ. 141/13 και αρ. 15 της Οδηγίας 2011/95/ΕΕ).
5) Θα μπορούσε, ωστόσο, σε συνέχεια των προηγούμενων, να ισχυριστεί κανείς ότι στην περίπτωση των 8 βρίσκουν εφαρμογή οι διατάξεις περί αποκλεισμού τόσο από το καθεστώς του πρόσφυγα (αρ. 12 του π.δ. 141/13 και αρ. 12 της Οδηγίας 2011/95/ΕΕ) όσο και από αυτό της επικουρικής προστασίας (αρ. 17 του π.δ. 141/13 και αρ. 17 της Οδηγίας 2011/95/ΕΕ). Ωστόσο, από την αίτηση έκδοσης της Εισαγγελίας της Κωνσταντινούπολης, φαίνεται ότι το κατηγορητήριο εναντίων τους είναι αρκετά αόριστο, αφού στην αίτηση αυτή αναφέρονται γενικώς τα γεγονότα της νύκτας που εκδηλώθηκε το πραξικόπημα, χωρίς περαιτέρω προσδιορισμό των πράξεων, του τρόπου και του βαθμού συμμετοχής των 8 στην ανατροπή του πολιτεύματος και/ή στη δολοφονία αμάχων πολιτών ή στην απόπειρα δολοφονίας του Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν.
6) Σε περίπτωση που δεν λάβουν καθεστώς διεθνούς προστασίας, τότε οι 8 Τούρκοι αξιωματικοί καθίστανται απελάσιμοι? Φυσικά και όχι, καθώς (πέραν της απόφασης του ΑΠ για την μη έκδοσή τους) προστατεύονται από το αρ.33 της Σύμβασης της Γενεύης, τα αρ.3 κ 6 της ΕΣΔΑ, καθώς και τα αρ. 21 του π.δ. 113/13 και 21 της Οδηγίας 2011/95/ΕΕ. Σε αυτή την περίπτωση, όμως, η ελληνική πολιτεία μπορεί και πρέπει να λάβει όλα τα νόμιμα και αποτελεσματικά μέτρα φύλαξης και προστασίας αυτών των ανθρώπων. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει πάντα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ενώπιον του οποίου ελπίζω να μην βρεθεί (για ακόμη μια φορά) η Χώρα μας.
Εν κατακλείδι, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το εν λόγω ζήτημα αφορά και επηρεάζει άμεσα την ελληνική δικαιοταξία, καθώς και τη διεθνή εικόνα/διεθνείς σχέσεις της Χώρας μας. Ανάμεσα, ωστόσο, στις εθνικές κορώνες (μαζί με μία μηχανιστική αντιπολιτευτική τακτική) και σε μια αμήχανα απολογητική στάση υπεράσπισης κάθε κυβερνητικής επιλογής, υπάρχει η μέση οδός, την οποία μπορούμε και πρέπει, με νηφαλιότητα, νομική επιχειρηματολογία και κοινή λογική, να (ξανα)βρούμε ως κοινωνία και πολιτεία.