Άρθρο του Μιχαήλ Κούπκα , Δημοτικού Συμβούλου Δ. Θεσσαλονίκης
Οι πρόσφατες προτάσεις του Υπουργείου Εσωτερικών για τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης εισάγουν σημαντικές αλλαγές στον τρόπο διεξαγωγής των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών.
Κεντρικό σημείο αυτών των προτάσεων είναι η κατάργηση του δεύτερου γύρου των εκλογών, με την εισαγωγή ενός συστήματος όπου οι εκλογείς θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν και δεύτερο συνδυασμό στο ίδιο ψηφοδέλτιο. Σε περίπτωση που κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει το 50% συν μία ψήφο στην πρώτη επιλογή, οι δεύτερες επιλογές θα προσμετρώνται για την ανάδειξη του νικητή. Η κατάργηση του δεύτερου γύρου μπορεί να περιορίσει τη δυνατότητα των εκλογέων να επανεξετάσουν τις επιλογές τους και ήδη γίνεται πάρα πολύ συζήτηση στους αυτοδιοικητικούς κύκλους για τη συγκεκριμένη πρόταση του ΥΠΕΣ.
Επιπλέον, η προτεινόμενη μεταρρύθμιση περιλαμβάνει την προαιρετική εισαγωγή της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας, προσφέροντας στους εκλογείς τη δυνατότητα να επιλέξουν μεταξύ της παραδοσιακής φυσικής παρουσίας στις κάλπες και της ψηφιακής ψήφου. Είναι προφανές ότι η εν λόγω αλλαγή αποσκοπεί τόσο στη διευκόλυνση της εκλογικής διαδικασίας όσο και στη μείωση της αποχής, ειδικά μεταξύ των νεότερων και των εργαζόμενων πολιτών, που ενδέχεται να μην μπορούν να προσέλθουν στα εκλογικά τμήματα τη συγκεκριμένη ημέρα. Φυσικά, το βασικότερο ζήτημα εδώ αφορά την ασφάλεια και την αξιοπιστία του συστήματος, ώστε να διασφαλιστεί ότι η διαδικασία παραμένει αδιάβλητη και προστατευμένη από κυβερνοεπιθέσεις ή τεχνικές δυσλειτουργίες. Ωστόσο, μετά τη θετική εμπειρία της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στις Ευρωεκλογές του 2024, η οποία διεξήχθη με επιτυχία και χωρίς παρατράγουδα, η αξιοπιστία αυτού του μέσου έχει ενισχυθεί σημαντικά.
Μια ακόμη πολύ σημαντική αλλαγή που φέρνει ο νέος εκλογικός νόμος για την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι και η δυνατότητα ορισμού υποψήφιων δημοτικών συμβούλων χωρίς σταυρό προτίμησης. Με άλλα λόγια, δημιουργείται μια νέα κατηγορία αιρετών, οι δημοτικοί σύμβουλοι “Επικρατείας”, στη λογική των βουλευτών Επικρατείας, οι οποίοι θα ορίζονται απευθείας από την παράταξη του δημάρχου ή του περιφερειάρχη, χωρίς να απαιτείται η εκλογή τους μέσω σταυρού.
Η συγκεκριμένη πρόταση μπορεί να λειτουργήσει θετικά για τη σταθερότητα και τη συνοχή της δημοτικής διακυβέρνησης, καθώς επιτρέπει στους εκλεγμένους δημάρχους να στελεχώσουν το δημοτικό συμβούλιο με πρόσωπα υψηλής κατάρτισης, εμπειρίας και εξειδίκευσης, τα οποία ενδεχομένως να μην είχαν την ευκαιρία να εκλεγούν μέσω της παραδοσιακής διαδικασίας του σταυρού. Είναι άλλωστε κοινό μυστικό ότι πολλές φορές, τα δημοτικά συμβούλια στελεχώνονται από άτομα που διαθέτουν μεν λαϊκή αποδοχή, αλλά στερούνται διοικητικής εμπειρίας ή των αναγκαίων εξειδικευμένων γνώσεων που απαιτούνται για τη χάραξη και υλοποίηση πολιτικών σε κρίσιμους τομείς (π.χ. οικονομικά, πολεοδομία, περιβάλλον).
Η εισαγωγή Δημοτικών Συμβούλων Επικρατείας δίνει στον εκλεγμένο δήμαρχο την ευκαιρία να επιλέξει πρόσωπα με τεχνοκρατική κατάρτιση, τα οποία μπορούν να προσφέρουν σημαντική προστιθέμενη αξία στη διοίκηση και τελικά να είναι αυτοί, οι πραγματικοί game changers που θα κάνουν τη δουλειά και μάλιστα χωρίς εξαρτήσεις από προεκλογικές δεσμεύσεις.
Είναι ξεκάθαρο ότι οι προτεινόμενες αλλαγές θέλουν να κάνουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση πιο δυνατή και αποτελεσματική. Το αν θα πετύχουν, όμως, εξαρτάται από το πώς θα εφαρμοστούν στην πράξη. Χρειάζεται ισορροπία: από τη μία, σταθερότητα στη διοίκηση, από την άλλη, σεβασμός στη δημοκρατική εκπροσώπηση. Οι δήμοι είναι ο πιο άμεσος θεσμός για τον πολίτη, γι’ αυτό οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να γίνουν σωστά, με διαφάνεια και συμμετοχή. Αν όλα γίνουν όπως πρέπει, τότε μιλάμε για μια αυτοδιοίκηση πιο σύγχρονη, πιο λειτουργική και, κυρίως, πιο κοντά στις ανάγκες του κόσμου.’
(Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Πολιτική”, 15-2-2024)