Χαράλαμπος Φείδας: «Το ΑΠΘ αποτελεί βασικό φορέας καινοτομίας σε διεθνές επίπεδο»

από Team MyPortal.gr
sms

Συνέντευξη στον Βαγγέλη Πλάκα

Με τη συμπλήρωση ενός χρόνου στο τιμόνι του ΑΠΘ, ο πρύτανης του Ιδρύματος Χαράλαμπος Φείδας μιλάει στην «Π» κάνοντας απολογισμό πεπραγμένων αλλά και προγραμματισμό για το επόμενο διάστημα. «Εργαστήκαμε για την ανάδειξη του πρωταγωνιστικού ρόλου του ΑΠΘ στη χώρα αλλά και διεθνώς και για την επάνοδό του σε τροχιά ανάπτυξης και προόδου με τη δρομολόγηση αναπτυξιακών έργων, την ενίσχυση των υποδομών και τον εκσυγχρονισμό και διεθνοποίηση των σπουδών», τονίζει.

Αναφέρεται στο ερευνητικό έργο του ΑΠΘ, στο θέμα των φοιτητικών εστιών καθώς και στην ίδρυση των ιδιωτικών πανεπιστημίων και τη συνύπαρξη τους με τα δημόσια, σημειώνοντας: «τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια στην πλειονότητά τους δεν φοβούνται την παράλληλη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων».

 

Κλείνετε έναν χρόνο στο τιμόνι του μεγαλύτερου πανεπιστημίου της χώρας. Ποιος είναι ο απολογισμός σας;

Πέρασε ένας δύσκολος χρόνος επαναφοράς της λειτουργίας του πανεπιστημίου μας στην κανονικότητα και διευθέτησης όλων των εκκρεμοτήτων που προκάλεσε η προηγούμενη περιπέτεια με τη συγκρότηση της διοίκησης του ΑΠΘ.

Η νέα διοίκηση του ΑΠΘ ανέλαβε το δύσκολο έργο της ανασύνταξης του πανεπιστημίου σε επίπεδο οργάνωσης και λειτουργίας, μια δουλειά υποδομής που συνήθως δεν γίνεται ευρέως γνωστή, καθώς και της επίλυσης των πολλών καθημερινών προβλημάτων αλλά και της δρομολόγησης λύσης των χρόνιων προβλημάτων. Παράλληλα, εργαστήκαμε για την ανάδειξη του πρωταγωνιστικού ρόλου του ΑΠΘ στη χώρα αλλά και διεθνώς και για την επάνοδό του σε τροχιά ανάπτυξης και προόδου με τη δρομολόγηση αναπτυξιακών έργων, την ενίσχυση των υποδομών και τον εκσυγχρονισμό και διεθνοποίηση των σπουδών.

Θεωρείτε πως το νέο σύστημα διοίκησης των πανεπιστημίων με τα Συμβούλια Διοίκησης έχει δώσει δείγματα θετικής λειτουργίας και αποτελέσματος;

Το Συμβούλιο Διοίκησης και η Σύγκλητος αποτελούν τα δυο ανώτατα συλλογικά όργανα διοίκησης των πανεπιστημίων με διακριτές αρμοδιότητες. Το Συμβούλιο Διοίκησης έχει αρμοδιότητες που σχετίζονται με οικονομικά, διοικητικά και διαχειριστικά θέματα του Α.Ε.Ι. ενώ οι αρμοδιότητες της Συγκλήτου αφορούν σε ακαδημαϊκά και ερευνητικά θέματα. Στα δυο αυτά πρώτα χρόνια της λειτουργίας τους, τα Συμβούλια Διοίκησης έχουν δώσει δείγματα θετικής λειτουργίας και αποτελέσματος αλλά προσπαθούν να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις των καθηκόντων τους. Είναι αλήθεια ότι καθώς μεγάλο μέρος των αρμοδιοτήτων των Συμβουλίων Διοίκησης έχουν εγκριτικό χαρακτήρα σε μια σειρά γραφειοκρατικών διαδικασιών, τα Συμβούλια αναλώνονται κυρίως σε θέματα καθημερινής διαχείρισης της λειτουργίας των πανεπιστημίων παρά στη χάραξη στρατηγικής ή εποπτείας της λειτουργίας τους.

Ποιες δράσεις μπορείτε να αναλάβετε για την ανάπτυξη, την ερευνητική εξέλιξη και την ενίσχυση της οικονομικής αυτοτέλειας του ΑΠΘ;

Η νέα χρονιά που ξεκίνησε βρίσκει το ίδρυμά μας σε συνεχιζόμενη τροχιά ανάπτυξης με την παραγωγή καινοτόμου έρευνας, τη δρομολόγηση αναπτυξιακών έργων, την ενίσχυση των υποδομών, τη διεθνοποίηση των σπουδών αλλά και τις νέες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο πεδίο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα.

Το ΑΠΘ, ως ένα από δυο μεγαλύτερα πανεπιστήμια και το πλέον πολυθεματικό εκπαιδευτικό ίδρυμα της χώρας, αποτελεί βασικό φορέα καινοτομίας, όχι μόνο στη Βόρεια Ελλάδα αλλά σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Βρίσκεται στον πυρήνα ενός οικοσυστήματος καινοτομίας στην περιοχή με εκπαιδευτικά ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα, θερμοκοιτίδες και επιχειρηματικούς φορείς, το οποίο επιδιώκει την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών που μπορούν με τρόπο άμεσο να ωφελήσουν σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο τους συμπολίτες μας.

Η οικονομική πολιτική του Α.Π.Θ. βασίζεται, πέραν της διεκδίκησης της αύξησης της κρατικής επιχορήγησης, και στην αύξηση, αξιοποίηση και ορθολογική διαχείριση των διαθέσιμων οικονομικών πόρων του. Συγκεκριμένα, η αύξηση των διαθέσιμων πόρων για την κάλυψη των εκπαιδευτικών, ερευνητικών και αναπτυξιακών έργων του Ιδρύματος θα προκύψει από το συνδυασμό της περαιτέρω αξιοποίησης όλων των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως ΠΔΕ, ΕΣΠΑ και ΣΔΙΤ, της αύξησης των ιδίων εσόδων και της εξοικονόμησης πόρων από τη μείωση κόστους δαπανών ενέργειας και μισθώσεων.

Η αύξηση των ιδίων εσόδων αφορά στην αύξηση και βελτιστοποίηση της αξιοποίησης των εσόδων που προέρχονται από ερευνητικά προγράμματα αλλά και από δράσεις παροχής υπηρεσιών και περαιτέρω αξιοποίησης της περιουσίας του ΑΠΘ καθώς και ενίσχυσης εσόδων από χορηγίες και δωρεές.

Πιστεύετε ότι το ΑΠΘ πρέπει να έχει ρόλο στην κοινωνία της πόλης και συνεργασία με την οικονομία της;

Το Α.Π.Θ. είναι ιστορικά συνυφασμένο με την ίδια την πόλη. Αποτελεί βασικό πυλώνα εκπαίδευσης, επιστημονικής έρευνας και γνώσης και σημαντικό συντελεστή της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης αλλά και της χώρας. Ως ένας πνευματικός φάρος συμβάλει σημαντικά στην πνευματική και πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής.

Ως εκ τούτου, το Α.Π.Θ. ως ένα μεγάλο πανεπιστήμιο, έχει θέσει ως στρατηγικό στόχο την άρρηκτη σύνδεσή του με την κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ζωή του τόπου, προωθώντας συνέργειες και δράσεις για το άνοιγμά του στην πόλη και στην κοινωνία, την προαγωγή πολιτισμού, τη διασύνδεση με τους κοινωνικούς, ιδιωτικούς, αυτοδιοικητικούς και παραγωγικούς φορείς. Αναφέρω ενδεικτικά δράσεις όπως το «ΑΠΘ την Κυριακή», «ΑΠΘ στην Πόλη», «Φοιτητική εβδομάδα» και «Ημέρες καριέρας». Στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων για τα 100 έτη λειτουργίας του ΑΠΘ θα αναδειχθεί ο σημαντικός ρόλος του στην τοπική κοινωνία με μια σειρά δράσεων και δραστηριοτήτων.

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση, όμως, έχει και οικονομική αξία καθώς συμβάλει με εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό στην παραγωγική διαδικασία και στη διάχυση της νέας τεχνολογίας και με νέα επιστημονική γνώση στην παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας.

Επιπλέον, ιδιαίτερα σημαντική είναι η συμβολή του ΑΠΘ στην τοπική οικονομία και κοινωνία με την αύξηση του ΑΕΠ, του εισοδήματος και της απασχόλησης. Η λειτουργία του ΑΠΘ έχει εκτιμηθεί ότι δημιουργεί με άμεσο και έμμεσο τρόπο συνολικό ΑΕΠ αλλά και εισόδημα στην ευρύτερη περιοχή της τάξης του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 7,7% του ΑΕΠ της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, και θέσεις εργασίας που ξεπερνούν τις 8.000.

Στόχος επίσης αποτελεί η αξιοποίηση και η αποτελεσματική σύνδεση της ερευνητικής δραστηριότητας του Ιδρύματος με τις ανάγκες της κοινωνίας και τον παραγωγικό ιστό, με ιδιαίτερη έμφαση στην υποστήριξη Τεχνοβλαστών (spin-offs) και Νεοφυών Επιχειρήσεων (start-ups).

Απο το νέο ακαδημαϊκό έτος θα υπάρξουν στον ακαδημαϊκό χάρτη και τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Σας ανησυχεί ο ανταγωνισμός;

Τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια στην πλειονότητά τους δεν φοβούνται την παράλληλη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων. Έχουν ιστορία δεκάδων και εκατοντάδων ετών, υψηλής στάθμης διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό, ακριβές κτιριακές, εκπαιδευτικές και ερευνητικές υποδομές. Αξιολογούνται θετικά και η ποιότητα του έργου που παρέχουν πιστοποιείται ανά τακτά χρονικά διαστήματα με σύνθετες απαιτητικές διαδικασίες που εποπτεύονται από ανεξάρτητη αρχή. Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο το Α.Π.Θ. όσο και πολλά από τα δημόσια Α.Ε.Ι. κατατάσσονται σε υψηλές θέσεις στις διεθνείς κατατάξεις των πανεπιστημίων. Τα δημόσια πανεπιστήμια έχουν εδραιωθεί στη συνείδηση της κοινωνίας ως μια ασφαλή επιλογή για την μόρφωση των παιδιών της, η δε αξία των αποφοίτων τους αναγνωρίζεται τόσο εγχώρια όσο και διεθνώς.

Για να επιτελέσουν το ρόλο τους τα δημόσια πανεπιστήμια και να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν επί ίσοις όροις το νέο τοπίο στην ανώτατη εκπαίδευση, απαιτείται η οικονομική ενίσχυση τους, η ενίσχυση τους με στελεχιακό δυναμικό και η ενδυνάμωση του αυτοδιοίκητου και της αυτονομίας τους, ώστε να είναι ανταγωνιστικά και ευέλικτα και να απελευθερωθούν όλες οι δυνάμεις τους.

Υπάρχει σχεδιασμός για φοιτητικές εστίες δεδομένου του μεγάλου προβλήματος με την αύξηση των τιμών των ακινήτων που προβληματίζει τις οικογένειες των φοιτητών;

Για το Α.Π.Θ προτεραιότητα αποτελεί η ανάγκη ανακαίνισης και αναβάθμισης των υποδομών των φοιτητικών εστιών, στις οποίες διαβιούν χιλιάδες φοιτητές και φοιτήτριες. Η αναβάθμιση των υποδομών των φοιτητικών εστιών και συνακόλουθα η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των οικοτρόφων φοιτητών αποτελεί πάγιο και διαχρονικό αίτημα των πρυτανικών αρχών του ΑΠΘ προς την Πολιτεία, μολονότι εκφεύγει της αρμοδιότητας τους καθώς η αρμοδιότητα για τη συντήρηση και την καλή λειτουργία των κτιριακών υποδομών ανήκει σε άλλο φορέα (ΙΝΕΔΙΒΙΜ). Η ανέγερση νέων εστιών απαιτεί διαθέσιμη γη, σημαντικά κονδύλια και την εύρεση του κατάλληλου χρηματοδοτικού εργαλείου από την πολιτεία.

Τι γίνεται τελικά με το αγρόκτημα και το Χ.Κ. Περτουλίου;

Τις τελευταίες εβδομάδες διακινούνται δημόσια ανακριβείς πληροφορίες και ανακοινώσεις δημιουργώντας λανθασμένες εντυπώσεις. Θα ήθελα να αναφερθώ σύντομα στο ιστορικό του χιονοδρομικού κέντρου Περτουλίου για την έγκυρη ενημέρωσή σας.

Με νόμο του 1934 παραχωρήθηκε από το ελληνικό Δημόσιο στο τότε Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,το δικαίωμα νομής επί του δημοσίου δάσους Περτουλίου συνολικής έκτασης περίπου 30.000 στρεμμάτων για την πρακτική εκπαίδευση των φοιτητών της Δασολογίας, την διεξαγωγή δασικών ερευνών και μελετών και την υποδειγματική διοίκηση και διαχείριση του δάσους.

Από το 1992, δηλ. επί 32 χρόνια, το Ταμείο Διαχείρισης και Διοίκησης των Πανεπιστημιακών Δασών του ΑΠΘ ως έχον το δικαίωμα νομής, παραχωρεί με κάποια αντισταθμιστικά οφέλη τη χρήση στην τοπική κοινωνία ενός μικρού τμήματος του δάσους Περτουλίου για τη λειτουργία χιονοδρομικού κέντρου, τόσο στο πλαίσιο της εκπλήρωσης των σκοπών διαχείρισης του δάσους και της πολυλειτουργικής δασοπονίας από το Α.Π.Θ. όσο και για τη στήριξη της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής οικονομίας.

Με τη λήξη της σύμβασης παραχώρησης εισήλθαμε στη διαδικασία διαβούλευσης και διαπραγμάτευσης για τη συνέχιση αυτής της συνεργασίας με τον τοπικό Δήμο και την Περιφέρεια Θεσσαλίας επ’ ωφελεία του ΑΠΘ όσο και της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας.

Στο διάστημα αυτό υπήρξε δυστοκία στη διαπραγμάτευση ενώ παράλληλα, διαπιστώθηκαν κινήσεις για τη λειτουργία του κέντρου παρακάμπτοντας το Α.Π.Θ., με αποκορύφωμα το πρόσφατο αίτημα του Δήμου Πύλης προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να προβεί σε αφαίρεση της νομής από το ΑΠΘ, ώστε να την αποδώσει σε αυτόν.

Το νομικά, θεσμικά και πολιτικά απαράδεκτο αίτημα αυτό φυσικά δεν έγινε δεκτό από την πολιτεία. Σε συνάντηση όλων των αρμόδιων φορέων παρουσία του Υπουργού ΥΠΕΝ συζητήθηκαν οι παράμετροι του προβλήματος με σκοπό την ανεύρεση λύσης για τη βιώσιμη λειτουργία του χιονοδρομικού κέντρου και αποφασίστηκε να γίνει επανεκκίνηση της διαπραγμάτευσης με αντικείμενο την παραχώρηση χρήσης από το ΑΠΘ της έκτασης αυτής, με τη συμμετοχή και του Ελληνικού Δημοσίου, έναντι αντισταθμιστικών ωφελημάτων, τα οποία θα χρησιμοποιήσει το ΑΠΘ για την εκπλήρωση των σκοπών για τους οποίους έλαβε το δικαίωμα νομής από το ελληνικό Δημόσιο.

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κανένα διαμορφωμένο σχέδιο συμφωνίας μεταξύ των φορέων καθώς η διαπραγμάτευση δεν έχει ακόμη επανεκκινήσει και βέβαια οποιαδήποτε συμφωνία θα πρέπει να εγκριθεί από τα συλλογικά όργανα διοίκησης των φορέων. Συνεπώς, άστοχες δηλώσεις ότι έχει παραχωρηθεί η νομή στο Δήμο Πύλης για 35 χρόνια είναι προδήλως αβάσιμες γιατί πρώτον, η νομή που παραχωρήθηκε στο ΑΠΘ πριν 90 χρόνια παραμένει σε αυτό, δεύτερον, δεν μπορούμε να παραχωρήσουμε εμείς τη νομή παρά μόνο τη χρήση, τρίτον, μόνο το Συμβούλιο Διοίκησης του ΑΠΘ μπορεί να εγκρίνει οποιαδήποτε προγραμματική συμφωνία και τέλος δεν υπάρχει ακόμη καμία διαμορφωμένη τελική συμφωνία προς έγκριση στα αρμόδια συλλογικά όργανα διοίκησης των φορέων.

Σε ότι αφορά το Αγρόκτημα του ΑΠΘ στη Θέρμη αυτό αξιοποιείται αποκλειστικά για την εκπλήρωση των σκοπών παραχώρησής του δηλ. για τις εκπαιδευτικές και ερευνητικές ανάγκες του Τμήματος Γεωπονίας. Οποιαδήποτε περαιτέρω αναπτυξιακή δράση θα πρέπει να κινείται σε αυτό το πλαίσιο επ’ ωφελεία της πανεπιστημιακής κοινότητας.

(Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Πολιτική”, 25-1-2025)