H πρόσβαση σε ασφαλείς, αξιοπρεπείς και βιώσιμες συνθήκες στέγασης αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Αποτελεί ταυτόχρονα και βασικό στοιχείο στην προσπάθεια για την κοινωνική ένταξη των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων που βιώνουν ή απειλούνται από τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Στην Ελλάδα μέχρι πρόσφατα το ζήτημα της στέγασης δε βρισκόταν ψηλά στην ατζέντα της δημόσιας συζήτησης λόγω του μεγάλου ποσοστού της ιδιοκατοίκησης αλλά και του πολύ μικρού αριθμού κατοικιών που κατέχεται από ιδιωτικές εταιρείες διαχείρισης ακινήτων. Πρόσφατα έχει αναπτυχθεί εντονότερο ενδιαφέρον για το ζήτημα της στέγασης, κυρίως λόγω της ενδεχόμενης απελευθέρωσης των πλειστηριασμών κατοικιών που βαρύνονται με μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια αλλά και λόγω του αυξανόμενου προβληματισμού για τα υψηλά ενοίκια, δηλαδή για την έλλειψη οικονομικά προσιτής κατοικίας για νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα (άνεργοι/ες, επισφαλώς εργαζόμενοι/ες, χαμηλοσυνταξιούχοι, δικαιούχοι ΚΕΑ, πρόσφυγες κλπ).
Ο Δήμος Θεσσαλονίκης έχει εγκαίρως αντιληφθεί ότι το στεγαστικό ζήτημα είναι κομβικό για μια ισορροπημένη αστική ανάπτυξη. Η έλλειψη οικονομικά προσιτής κατοικίας αποτελεί σημαντική πρόκληση αστικής ανθεκτικότητας. Η εμπειρία από την υλοποίηση συναφών δράσεων έχει καταδείξει ότι χωρίς ένα απόθεμα οικονομικά προσιτών κατοικιών, οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση της αστεγίας και για την παροχή βιώσιμων στεγαστικών λύσεων για τις ευάλωτες ομάδες, είναι καταδικασμένες σε αποτυχία. Επιπλέον τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι εξοβελίζονται από το κέντρο της πόλης με αποτέλεσμα τη σοβαρή δημογραφική αιμορραγία του κεντρικού Δήμου της πόλης. Η ύπαρξη των κενών κτιρίων και ακινήτων συμπαρασύρει και τις όμορες περιοχές και μειώνει τη θέση και το ρόλο ακόμη και μεγάλων επενδύσεων στην πόλη.
Προκειμένου να αντιμετωπίσει τις παραπάνω προκλήσεις, ο Δήμος Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με τη ΜΑΘ ΑΑΕ/ΟΤΑ που αποτελεί το στρατηγικό του εταίρο και τον επιχειρησιακό του βραχίονα σε δράσεις τοπικής ανάπτυξης, ξεκίνησαν στο πλαίσιο της στεγαστικής πολιτικής του Δήμου, να εκπονούν ένα σχέδιο δράσης για την προώθηση της κοινωνικά προσιτής κατοικίας (χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα ROOF – URBACT III). Για να υπάρχει επαρκής τεκμηρίωση για τις σχεδιαζόμενες δράσεις, σχεδίασαν από κοινού μια έρευνα πεδίου στην αγορά κατοικίας (real estate market) η οποία ανατέθηκε από τη ΜΑΘ ΑΑΕ/ΟΤΑ σε ερευνητική ομάδα του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης του ΑΠΘ, ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε τον Δεκέμβρη του 2020 και περιλαμβάνει πολύ ενδιαφέροντα και χρήσιμα συμπεράσματα που θα παρουσιαστούν δημόσια το επόμενο διάστημα.
Από τα μέχρι σήμερα δεδομένα και από τα επιστημονικά πορίσματα της έρευνας, το σχέδιο δράσης για την προώθηση της κοινωνικής και της οικονομικά προσιτής κατοικίας θα περιλαμβάνει τη δημιουργία φορέα στην πόλη (house provider) ο οποίος θα αξιοποιήσει το αναξιοποίητο ιδιωτικό και δημόσιο κτιριακό απόθεμα μέσω της παροχής κινήτρων στους ιδιοκτήτες και θα το στρέψει στην κοινωνική και οικονομικά προσιτή κατοικία. Θα περιλαμβάνει επίσης δράσεις εξορθολογισμού και κανονικοποίησης της βραχυχρόνιας τουριστικής μίσθωσης των κατοικιών όταν ασκείται κατ επάγγελμα και σε μεγάλη κλίμακα.
Η παρέμβαση στην αγορά κατοικίας μέσω της δημιουργίας φορέα παροχής κοινωνικής κατοικίας, εκτιμάται ότι θα έχει πολλαπλά και συμπληρωματικά οφέλη για όλους τους εμπλεκόμενους σε τοπικό επίπεδο καθώς θα δημιουργήσει το αναγκαίο απόθεμα οικονομικά προσιτών κατοικιών για τις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες, θα ανακουφίσει μικροϊδιοκτήτες αλλά και δημόσιους φορείς με αναξιοποίητα περιουσιακά στοιχεία, θα αναζωογονήσει γειτονιές της πόλης που έχουν εγκαταλειφθεί και θα δώσει ώθηση στον κλάδο της οικοδομικής δραστηριότητας που δοκιμάστηκε από την ύφεση των τελευταίων ετών.