Η σημασία της ενίσχυσης της επιστημονικής συνεργασίας, με την ανάπτυξη και προβολή συνεργατικών ερευνητικών έργων μεταξύ των πανεπιστημίων, που συμμετέχουν στη «Συμμαχία CIVIS/Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο των Πολιτών», δηλαδή της συμμαχίας 11 κορυφαίων ευρωπαϊκών ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας, επισημάνθηκε κατά την ετήσια συνάντηση των εκπροσώπων των πανεπιστημίων, στο Σάλτζμπουργκ, της Ελβετίας.
Στο πλαίσιο αυτό συζητήθηκε η συνδρομή «ευρωπαϊκών πειραματικών πρωτοβουλιών» -όπως είναι η πρόσφατη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το «ευρωπαϊκό πτυχίο»- στην ενίσχυση της καινοτομίας, και, γενικότερα, στην αύξηση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής ανώτατης εκπαίδευσης.
Εξετάστηκε, επίσης, η ενίσχυση της επιστημονικής συνεργασίας ΕΕ-Αφρικής, ενώ ετέθη το θέμα των συμπράξεων των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, ως μέσο επίτευξης της «ακαδημαϊκής ολοκλήρωσης». Άλλωστε, η «Ευρωπαϊκή Πανεπιστημιακή Συνεργασία για τους Πολίτες της Ευρώπης» – CIVIS, στην οποία, από την Ελλάδα, συμμετέχει το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), αποτελεί ένα από τα 17 έργα που επέλεξε και χρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το 2020, στο πλαίσιο του καθορισμού μίας ευρωπαϊκής πολιτικής για την ανώτατη εκπαίδευση και τον ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης, σε εφαρμογή των σχετικών αποφάσεων που είχαν λάβει οι ηγέτες της ΕΕ στο Γκέτεμποργκ το 2017 (μελλοντικό πλαίσιο για την εκπαίδευση και τον πολιτισμό στην Ευρώπη).
Στη συμμαχία CIVIS, πέραν του ΕΚΠΑ, συμμετέχουν το Πανεπιστήμιο της Μασσαλίας (Aix-Marseille Université), το Πανεπιστήμιο του Βουκουρεστίου (Universitatea din București), το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών (Université libre de Bruxelles), το Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης (Universidad Autónoma de Madrid), το Πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης, και τα πανεπιστήμια της Στοκχόλμης, της Τυβίγγης, της Γλασκώβης, του Σαλτσμπούργκ (Paris Lodron University και της Λωζάνης.
Η Συμμαχία CIVIS συγκεντρώνει περίπου 470.000 φοιτητές και 58.000 μέλη προσωπικού, μεταξύ των οποίων τα 35.000 είναι ακαδημαϊκοί και ερευνητές. Επιπλέον, η Συμμαχία CIVIS είχε στρέψει το ενδιαφέρον της και στην ενίσχυση συνεργασιών και συνεργιών και με άλλα πανεπιστήμια κυρίως της μεσογειακής ζώνης και της Αφρικής. Για παράδειγμα, το 2022, η Συμμαχία CIVIS υπέγραψε συμφωνία συνεργασίας με έξι αφρικανικά πανεπιστήμια.
Συνεργασία και ανταλλαγή γνώσεων και καινοτόμων πρακτικών
Κατά τη διάρκεια των πολύωρων συναντήσεων και συνεδριάσεων, μεταξύ άλλων, εξετάστηκε το πώς μπορεί να διαμορφωθεί το μέλλον της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, στο πλαίσιο των διδαγμάτων από τις ευρωπαϊκές συμμαχίες μεταξύ πανεπιστημίων και της διασυνοριακής συνεργασίας και της ανταλλαγής γνώσεων και καινοτόμων πρακτικών.
Επιπλέον, στο τραπέζι των συζητήσεων ετέθη και ο προβληματισμός για τον σχεδιασμό και τη δημιουργία κοινών ευρωπαϊκών πτυχίων, που θα ενθαρρύνουν την κινητικότητα των φοιτητών και την ενίσχυση της συνεργασίας των ιδρυμάτων, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη καταθέσει τη σχετική πρόταση για το «Ευρωπαϊκό Πτυχίο», το οποίο θα αντικατοπτρίζει τις δεξιότητες και τις γνώσεις που αποκτήθηκαν από τους φοιτητές στα πανεπιστήμια των κρατών μελών της ΕΕ. Εξετάστηκε, δε, και ο προβληματισμός για το εάν το ευρωπαϊκό πτυχίο μπορεί να αποτελέσει ένα «διακριτικό σήμα εξευρωπαϊσμού» και θα μπορούσε να τοποθετήσει τα πανεπιστήμια (της ΕΕ) να ηγηθούν στη διεθνή συνεργασία και να ανυψώσουν τα ακαδημαϊκά πρότυπα σε ολόκληρη την ήπειρο.
Χρήστος Καραγιάννης: Ενίσχυση της επιστημονικής συνεργασίας στην έρευνα
Όσον αφορά στην ανάπτυξη της έρευνας και της καινοτομίας από τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, στην ειδική συνεδρία που πραγματοποιήθηκε, «όλοι οι συμμετέχοντες συμφώνησαν σχετικά με τα πλεονεκτήματα του ανοίγματος και της κοινής αξιοποίησης ερευνητικών υποδομών στο πλαίσιο της Συμμαχίας CIVIS», όπως τονίζει ο αντιπρύτανης Έρευνας, Καινοτομίας και Διά Βίου Μάθησης του ΕΚΠΑ, Χρήστος Καραγιάννης, ο οποίος συμμετείχε στην 17μελή αντιπροσωπεία του ΕΚΠΑ, που παρευρέθη στην ετήσια συνάντηση της Συμμαχίας CIVIS στο Σάλτζμπουργκ. Αναφερόμενος, δε, σε αυτά τα πλεονεκτήματα, υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, «τη δυνατότητα νέων ερευνητικών συνεργασιών, την ευκολότερη πρόσβαση, τις ευκαιρίες κινητικότητας για νέους διδακτορικούς φοιτητές και τη γενικευμένη απρόσκοπτη πρόσβαση σε ερευνητικές υποδομές αιχμής».
Επίσης, στην ίδια συνεδρία, «επετεύχθη καταρχήν συμφωνία για την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας των μελών του RIS4CIVIS, βάσει του οποίου οι ερευνητικές υποδομές θα μπορούσαν να καταγραφούν στην κοινή βάση δεδομένων και να οριστεί ένα σημείο αναφοράς σε κάθε πανεπιστήμιο». Ταυτόχρονα, «τέθηκε το θέμα της διοργάνωσης μιας κοινής διάσκεψης, με τους Αφρικανούς εταίρους, προσανατολισμένης στην έρευνα. Μια ειδική ομάδα του RIS4CIVIS εργάζεται επί του παρόντος με σκοπό τη συγκρότηση μιας συγκεκριμένης θεματικής προσέγγισης και την αποφυγή της απλής συμπερίληψης Αφρικανών εταίρων σε όλες τις δομές του CIVIS» και «ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να προσδιοριστούν οι προτεραιότητας των εταίρων της πανεπιστημιακής Συμμαχίας στα ερευνητικά θέματα». Υπενθυμίζεται ότι το ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την Έρευνα και την Καινοτομία «RIS4CIVIS» επιδοτήθηκε με δύο εκατομμύρια ευρώ για τρία χρόνια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος Horizon 2020 «Science with and for Society».
Τελος, σύμφωνα με τον κ. Καραγιάννη, «η επιστημονική συνεργασία αποτελεί προτεραιότητα για όλα τα πανεπιστήμια της Συμμαχίας» και «ενθαρρύνεται η περαιτέρω ανάπτυξη και προβολή των συνεργατικών ερευνητικών έργων εντός της Συμμαχίας CIVIS», ενώ εξετάζεται η περαιτέρω ενίσχυση «του συνδέσμου με τα Open Labs» των πανεπιστημίων.