Συνέντευξη στον Βαγγέλη Πλάκα
Ο νέος υφυπουργός Παιδείας, αρμόδιος για θέματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, Νίκος Παπαϊωάννου μιλάει στην “Π” παρουσιάζοντας τις προτεραιότητες των κυβερνητικών πολιτικών για τα πανεπιστήμια της χώρας. Σημειώνει πως υπάρχει “πραγματικό ενδιαφέρον από κορυφαία ξένα πανεπιστήμια να δημιουργήσουν παραρτήματα στην Ελλάδα” και ταυτόχρονα “εντυπωσιακό ενδιαφέρον κορυφαίων ξένων πανεπιστημίων για συμπράξεις με τα δημόσια πανεπιστήμιά μας”. Ο υφυπουργός και πρώην πρύτανης του ΑΠΘ παρουσιάζει επίσης μέτρα -όπως αύξηση χρηματοδότησης και προσλήψεις- για τη στήριξη των δημοσίων πανεπιστημίων και αναφέρεται και στο θέμα των “αιώνιων φοιτητών”.
Είστε ικανοποιημένοι από το επίπεδο των ιδρυμάτων που έχουν εκδηλώσει ως τώρα ενδιαφέρον για λειτουργία στην Ελλάδα στο πλαίσιο των μη κρατικών πανεπιστημίων;
Υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον από κορυφαία ξένα πανεπιστήμια να δημιουργήσουν παραρτήματα στην Ελλάδα –σε Αθήνα ή/και στη Θεσσαλονίκη και πολύ σύντομα θα μπορούμε να πούμε περισσότερα σε σχέση με όσα έχουν ήδη γίνει γνωστά. Η δυνατότητα λειτουργίας μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων (νόμος 5094/2024) ήταν μία μεγάλη θεσμική τομή στην ελληνική εκπαίδευση. Είναι εξαιρετικά σημαντική λοιπόν -και εκ των βασικών προτεραιοτήτων στο χαρτοφυλάκιο που είχα την τιμή να μου ανατεθεί από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη- η εφαρμογή του νόμου, ώστε από το επόμενο ακαδημαϊκό έτος να προσφέρεται μία ακόμη διέξοδος στους Έλληνες που επιθυμούν να σπουδάσουν σε ξένα πανεπιστήμια, χωρίς να φύγουν από τη χώρα. Ταυτόχρονα το εντυπωσιακό ενδιαφέρον κορυφαίων ξένων πανεπιστημίων για συμπράξεις με τα δημόσια πανεπιστήμιά μας –παραδίδοντας στη Σοφία Ζαχαράκη ο Κυριάκος Πιερρακάκης ανακοίνωσε 132 συμπράξεις- επιβεβαιώνει ότι η Ελλάδα όχι απλά μπορεί, αλλά πραγματικά εξελίσσεται σε διεθνή κόμβο εκπαίδευσης. Και αποδεικνύει ότι δεν υπάρχουν ανταγωνιστικές μεταξύ τους πρωτοβουλίες διεθνοποίησης. Το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, η στήριξη του οποίου παραμένει ύψιστη προτεραιότητα της κυβέρνησης, όχι απλά δεν έχει να φοβηθεί κανενός είδους ανταγωνισμό, αλλά αξιοποιεί προς όφελός του όλη αυτή τη δυναμική που αναπτύσσεται.
Πότε θα ανακοινωθούν οι πρώτες εγκρίσεις και πότε θα λειτουργήσουν οι πρώτες σχολές;
Έχει ιδιαίτερη αξία ότι οι προδιαγραφές και εγγυήσεις για την εγκατάσταση και λειτουργία των παραρτημάτων Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ) είναι αυστηρότερες σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο κράτος. Μετά την αρχική τυπική αξιολόγηση του φακέλου κάθε Πανεπιστημίου, ακολουθεί η πιο εξειδικευμένη αξιολόγηση της ΕΘ.Α.Α.Ε.. Η αξιολόγηση διενεργείται με βάση την ακαδημαϊκή λειτουργία, την ποιότητα των προγραμμάτων σπουδών, που πρέπει να πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια αξιολόγησης και πιστοποίησης, την επάρκεια του διδακτικού προσωπικού και τις υποδομές του παραρτήματος.
Ο νόμος 4957/2022, σε συνδυασμό με τον νόμο 5094/2024, ορίζει σαφώς ότι η ΕΘ.Α.Α.Ε. έχει χρονικό περιθώριο 120 ημερών, προκειμένου να εξετάσει και να αξιολογήσει τις αιτήσεις των Πανεπιστημίων. Προβλέπεται, επιπλέον, η δυνατότητα μιας μικρής παράτασης, εάν υπάρχει ανάγκη για τυχόν παροχή διευκρινίσεων. Σε κάθε περίπτωση, το σημαντικό είναι ότι όσα Πανεπιστήμια υποβάλουν αίτηση μέχρι 31-3-2025 και εφόσον η αίτησή τους αξιολογηθεί θετικά, θα ξεκινήσουν τη λειτουργία των παραρτημάτων τους στην Ελλάδα από το ακαδημαϊκό έτος 2025-26. Αν η αίτηση υποβληθεί από 1-4-2025 και μετά, θα αξιολογηθεί και, εάν αξιολογηθεί θετικά, η έναρξη λειτουργίας των παραρτημάτων θα γίνει τον Σεπτέμβριο του 2026.
Παράλληλα δηλώνετε πως θα υποστηριχθεί το δημόσιο πανεπιστήμιο. Πως; Τι προβλέπει ο σχεδιασμός; Αύξηση πόρων; Προσλήψεις;
Η υποστήριξη του δημοσίου πανεπιστημίου ήταν και παραμένει η ύψιστη προτεραιότητα της κυβέρνησης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε 80% των άρθρων του νόμου 5094/2024, που ορίζει και το πλαίσιο λειτουργίας μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων, αναφέρεται στη στήριξη του δημόσιου πανεπιστημίου. Συνολικά η χρηματοδότηση για τις λειτουργικές δαπάνες των ΑΕΙ ήταν 876.184.329€ κατά την περίοδο συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (2015-2019), ενώ, επί διακυβέρνησης ΝΔ, η χρηματοδότηση αυξάνεται κάθε χρόνο και, μέχρι στιγμής, αγγίζει συνολικά τα 1.213.259.075,16€. Παράλληλα, το δημόσιο πανεπιστήμιο ενισχύεται από τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, Ταμείο Ανάκαμψης, ΕΣΠΑ) με συνολικό προϋπολογισμό πάνω από 1 δισεκατομμύριο €. Αξίζει να σημειωθεί ότι μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης αφορά σε συμπράξεις ερευνητικής αριστείας, επισκέπτες καθηγητές εξωτερικού και συμπράξεις με ξένα πανεπιστήμια για μεταπτυχιακά προγράμματα.
Συγχρόνως, φέτος εξασφαλίσαμε 1.000 θέσεις για τα δημόσια Πανεπιστήμια: 950 θέσεις μελών ΔΕΠ, από τις οποίες οι 200 προέρχονται από το Υπουργείο Υγείας και αφορούν στις κλινικές ειδικότητες των Ιατρικών Σχολών και 50 θέσεις λοιπού και διοικητικού προσωπικού. Ειδικά για τα μέλη ΔΕΠ να τονίσω ότι για πρώτη φορά, μετά από δεκαετίες, εγκρίθηκε συνολικά διπλάσιος αριθμός θέσεων μελών ΔΕΠ, σε σχέση με τον αριθμό των αφυπηρετησάντων.
Θα προχωρήσει, παρά τις αντιδράσεις, το θέμα της διαγραφής φοιτητών από τα πανεπιστήμια με τον κανόνα ν+2; Εξετάζονται εξαιρέσεις;
Έχει σημασία η αποδαιμονοποίηση του θέματος προκειμένου η διαχείριση του να είναι ψύχραιμη αλλά κυρίως δίκαιη, χωρίς να δημιουργείται σύγχυση στην κοινωνία. Σήμερα σχεδόν ένας στους δύο εγγεγραμμένους φοιτητές των ελληνικών πανεπιστημίων έχει ξεπεράσει το ανώτατο όριο φοίτησης. Έχουμε κοντά στους 335.000 λιμνάζοντες φοιτητές και μέχρι πρότινος δεν ήμασταν σε θέση να γνωρίζουμε πόσοι από αυτούς έχουν κρατήσει οποιαδήποτε επαφή με τα ιδρύματά τους ή έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Γι’ αυτό και ζητήσαμε από τα Πανεπιστήμια και επεξεργαζόμαστε αυτά τα στοιχεία. Ο νόμος θα εφαρμοστεί, όμως στόχος είναι να μην αδικηθεί κανείς και να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι δυνατότητες που δίνει ο νόμος 4957/2022, ο οποίος εμπεριέχει σειρά διατάξεων με έντονο το στοιχείο της κοινωνικής ευαισθησίας π.χ. περιπτώσεις μερικής φοίτησης για λόγους υγείας ή για φοιτητές με αναπηρία, φοιτητές – αθλητές αλλά και εργαζόμενους φοιτητές, δυνατότητα διακοπής φοίτησης, δυνατότητα υπέρβασης της ανώτατης διάρκειας φοίτησης από φοιτητές με πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας κλπ..
Συμμετέχετε στην κυβέρνηση ως εξωκοινοβουλευτικός υπουργός. Ποιο ήταν το μήνυμα που ήθελε να στείλει ο πρωθυπουργός με τον ανασχηματισμό;
Για το μήνυμα του ανασχηματισμού μίλησε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, δίδοντας παράλληλα στα μέλη της κυβέρνησης και την εντολή να εργαστούμε πιο γρήγορα και πιο τολμηρά, για να κάνουμε καλύτερη τη ζωή των πολιτών. Η ολοκλήρωση της εφαρμογής εμβληματικών μεταρρυθμίσεων στην ανώτατη εκπαίδευση, που δρομολογήθηκαν τα τελευταία χρόνια, αποτελεί προγραμματική δέσμευση της ΝΔ, στην οποία η κυβέρνηση παραμένει σταθερά προσηλωμένη. Είναι εξαιρετική τιμή η εμπιστοσύνη που επιφύλαξε ο πρωθυπουργός στο πρόσωπο μου, να συνεισφέρω μέσα από τις τις τις γνώσεις και την εμπειρία μου, ώστε αυτά για τα οποία έχουμε δεσμευθεί, να γίνουν πρ πράξη.
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Πολιτική», 22-3-2025)