Στο σύγχρονο κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι εκτιθέμεθα καθημερινά σε συζητήσεις και πληροφορίες σχετικές με την κρίση, την οικονομική κρίση την οποία διέρχεται τα τελευταία έτη η χώρα μας. Ας μιλήσουμε, όμως, για κάτι άλλο, κάτι που μπορεί για ορισμένες από εσάς να παραμένει πιο σημαντικό από την οικονομική στενότητα, κάτι που σχετίζεται με τις ερωτικές σχέσεις: το γάμο και συγκεκριμένα την κρίση στο γάμο.
Τι σημαίνει ότι κάποιο ζευγάρι περνάει κρίση στο γάμο του; Ποια είναι τα συνήθη λάθη που οδηγούν μία τέτοια σχέση στην ανατάραξή της κι ενδεχομένως στο τέλος της; Πώς θα αναγνωρίσουμε εάν πράγματι την τρέχουσα περίοδο ο γάμος μας διέρχεται από μία τέτοια φάση; Ποια είναι η πιο επικίνδυνη ηλικία για ένα παντρεμένο ζευγάρι; Και, τέλος, τι μπορούμε να κάνουμε για να μην οδηγηθεί ο γάμος μας σε κρίση ή ακόμη και για να ξεπεράσουμε αναίμακτα την κρίση που ήδη περνάει;
Στα παραπάνω ερωτήματα θα επιχειρήσουμε στο επί της οθόνης σας ανοιχτό άρθρο να δώσουμε τις δικές μας απαντήσεις, θα καταθέσουμε τις δικές μας σκέψεις, θα προτείνουμε τους δικούς μας τρόπους διαχείρισης και αντιμετώπισης του εν λόγω ζητήματος, έτσι όπως εμείς βλέπουμε και κρίνουμε τα πράγματα.
Λάθη που ευνοούν την κρίση στο γάμο & Συμβουλές διαχείρισής τους
- Θεωρούμε το σύντροφό μας αυτονόητο, δεδομένο. Σε αυτό συμβάλλει αφενός ο πολύς καιρός με τον οποίο είμαστε μαζί με τον αγαπημένο μας (κι ό,τι αυτός ο καιρός μπορεί να επιφέρει, όπως ρουτίνα με την αρνητική έννοια, μεταπήδηση σε ακραία οικειότητα κ.λπ.), και αφετέρου το άγχος. Ναι, το άγχος λειτουργεί ως επιβαρυντικός παράγοντας που υπεισέρχεται και δρα καταστροφικά για μία σχέση, για ένα γάμο. Γιατί, υπό καθεστώς άγχους, θεωρούμε ότι ο σύντροφός μας είναι ένα σταθερό και αυτονόητο κομμάτι της ζωής μας, το οποίο ασφαλώς μπορούμε να παραμελούμε όταν είμαστε γεμάτοι με άλλα προβλήματα (οικονομικά, επαγγελματικά κ.ο.κ.). Ως απόρροια αυτού, αφήνουμε τις κοινές μας δραστηριότητες να ατονήσουν, η επικοινωνία μας μαζί του ασθενεί εξίσου, ενώ συχνά συμβαίνει να λέμε και να προσπαθούμε να επιλύσουμε μόνες τα προβλήματά μας. Αναπόφευκτη καθίσταται, επομένως, η απομάκρυνση, η δυσκολία στη συνεννόηση, η μη κοινή πορεία στην καθημερινότητα και στη ζωή γενικότερα, κι άρα η κρίση στο γάμο μας.
- Δεν σκεφτόμαστε από κοινού το μέλλον. Όταν μιλάμε για κοινό οραματισμό, σχεδιασμό και προετοιμασία για το κοινό μέλλον, δεν αναφερόμαστε απαραίτητα στην απόκτηση παιδιών, αυτοκινήτου, σταθερής εργασιακής θέσης, ταξιδιών και αγορά σπιτιού. Αναφερόμαστε, ωστόσο, στην ουσιαστική επικοινωνία ανάμεσα στο ζευγάρι, τμήμα της οποία δε γίνεται να μην αποτελεί και η προβολή στο μέλλον: «Πώς μας φανταζόμαστε σε 2, 3, 5, 10 χρόνια; Τι θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε τότε; Τι πιστεύουμε ότι θα έχει αλλάξει προς το καλύτερο; Τι φοβόμαστε ότι μπορεί να αλλάξει προς το χειρότερο;» … Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θωρακίζεται στην ουσία η σχέση και καθίσταται ευκολότερη και πιο βέβαιη η αποτελεσματική επίλυση μίας ενδεχόμενης μελλοντικής κρίσης, ή ακόμη μπορεί και να προληφθεί πλήρως εκ των προτέρων. Διότι πολλάκις συναντάμε ζευγάρια που έπειτα από την πρώτη κρίση προχωρούν στο να κάνουν γάμο, να αγοράσουν σπίτι, να αποκτήσουν παιδιά, να, να, να, … για να διασφαλίσουν – όπως νομίζουν – τη συνέχιση της σχέσης τους. Το κενό, όμως, θα παραμονεύει αέναα σε μία γωνίτσα, και δεν πρόκειται να γεμίσει εάν δε λυθούν από κοινού τα όποια προβλήματα και φυσικά εάν δεν υπάρξει κοινός οραματισμός και σχεδιασμός.
- Προσπαθούμε να αλλάξουμε τον άλλον, να τον φέρουμε «στα νερά μας». Το ότι με το σύζυγό μας δεν έχουμε ολόιδιες συνήθειες, προτιμήσεις, απόψεις κι αντιδράσεις είναι λογικό – σε μία πρώτη προσέγγιση – να μας ενοχλεί, να μην το επιθυμούμε έστω. Ας κατανοήσουμε, ωστόσο, ότι κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να είναι ακριβές αντίγραφο του άλλου, ειδάλλως ποιο το νόημα; Η διαφορετικότητα, όσο κι αν δεν μας αρέσει ώρες – ώρες, είναι ο παράγοντας αυτός που έχει τη δύναμη να διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον σε μία διαπροσωπική σχέση, πόσο μάλλον σε μία ερωτική σχέση. Αρκεί, συνεπώς, να συνειδητοποιήσουμε πως καθ’ όλη τη διάρκεια της έγγαμης ζωής μας ο καλός μας δεν μπορεί να φέρεται, να αντιδρά και να προτιμά όπως και ό,τι κι εμείς οι ίδιες· κάτι άλλωστε που δεν κάνουμε κι εμείς σε σχέση με εκείνον. Είναι σφάλμα από πλευρά μας να επιδιώκουμε να τον αλλάξουμε βάσει του πώς θα θέλαμε να είναι, ειδικά όταν η προσπάθειά μας αυτή αρχίζει να καταβάλλεται αφού γίνει ο γάμος, αφού «δέσουμε το γάιδαρό μας» …
- Επικοινωνούμε χωρίς λόγια. Ένα επιπλέον λάθος που είθισται εν καιρώ να οδηγεί σε κρίση στο γάμο είναι ο εσφαλμένος τρόπος επικοινωνίας που είχαμε ως ζευγάρι κατά τα πρώτα – πρώτα χρόνια. Τι εννοούμε; Πολλά ζευγάρια, νεαρότερης συνήθως ηλικίας, καταφέρνουν στην αρχή της σχέσης τους (ή ακόμα και στην αρχή του γάμου τους) να επικοινωνούν χωρίς να λένε και πολλά, απλά κοιτώντας ο ένας στα μάτια τον άλλον. Κάτι τέτοιο ευνοείται λόγω του έρωτα, της ταύτισης των απόψεων και των επιθυμιών που αρχικά υπάρχει μεταξύ τους, και έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται η ψευδαίσθηση της πλήρους κατανόησης του συντρόφου μας, τον οποίο και μπορούμε να καταλάβουμε χωρίς καν να μας μιλήσει. Μακροχρόνια, όμως, αυτό, είναι ζημιογόνο και μπορεί κάλλιστα να ευνοήσει την κρίση στο γάμο, γιατί στην πραγματικότητα τα χρόνια περνούν κι εμείς δε μαθαίνουμε το ταίρι μας μέσα από συνεχόμενη επικοινωνία με λόγια, δε βλέπουμε πώς πραγματικά είναι και τι πραγματικά σκέφτεται σε κάθε περίσταση, αντίθετα εμμένουμε σε αυτό που πιστεύουμε ότι είναι και σε ό,τι πιστεύουμε ότι σκέφτεται βλέποντας τα μάτια του. Δίχως λόγια, ειλικρινείς κουβέντες και συνεχείς συζητήσεις, έρχεται η ώρα που φτάνουμε σε ένα σημείο να νιώθουμε σα δυο ξένοι που απλώς ζουν παράλληλες ζωές και δε γνωρίζουν τι χρειάζεται να κάνουν για να βελτιώσουν την όλη κατάσταση, πόσο μάλλον για να αντεπεξέλθουν σε τυχόν δυσκολίες ή κρίση στο γάμο τους.
Επικίνδυνη ηλικία για εμφάνιση κρίσης στο γάμο
Χωρίς να είμαστε απόλυτες για αυτό που θα αναφέρουμε ευθύς αμέσως, αλλά αντλώντας στοιχεία από σχετικές έρευνες, μπορούμε (με επιφύλαξη) να πούμε πως στη χώρα μας η ηλικία των 35 περίπου ετών ενός παντρεμένου άνδρα ή μίας παντρεμένης γυναίκας είναι συνήθως και η πιο επίφοβη για την κρίση στο γάμο. Επίσης, από τον 4οέως το 10ο χρόνο έγγαμου βίου τα στατιστικά δηλώνουν ότι είναι πιο σύνηθες να απειλείται ένας γάμος από μία ή και περισσότερες κρίσεις. Με μία απλή προσέγγιση, είναι σχετικά εύκολο να κατανοήσουμε γιατί η κρίση στο γάμο – που ίσως να οδηγήσει στο διαζύγιο , ίσως και όχι – είναι πιο συνηθισμένη στην εν λόγω ηλικία και κατά την προαναφερθείσα χρονική περίοδο ενός γάμου: επειδή τα άτομα, τόσο μεμονωμένα όσο κυρίως ως ζευγάρι, έχουν μετά από μερικά χρόνια έγγαμου βίου ωριμάσει, ενώ παράλληλα έχουν γνωρίσει «εκ των έσω» πώς είναι το να είσαι παντρεμένος, να ζεις μαζί με κάποιον, να μοιράζεσαι τα πάντα μαζί του, να το βλέπεις 24 ώρες το 24ωρο, κ.ο.κ. Είναι λογικό, συνεπώς, ορισμένα ζευγάρια να δυσαρεστούνται όταν δεν είναι η ζωή και ο γάμος τους έτσι όπως τον περίμεναν, κι ως εκ τούτου η μία κρίση να διαδέχεται την άλλη. Από αυτήν την άποψη, προφανώς, η ηλικία των 35 ετών και η έγγαμη ζωή των 4 έως 10 ετών κρίνεται ως πιο «επικίνδυνη» για την εμφάνιση τσακωμών, ρήγματος, χωρισμού.
Σημάδια που δηλώνουν κρίση στο γάμο
- Δεν έχουμε ερωτική διάθεση για το / τη σύζυγό μας. Μία απουσία που μπορεί να αφορά είτε το ένα από τα δύο μέλη του ζεύγους είτε και τα δύο. Και είναι ένα σημάδι που δύναται να υποδηλώνει κρίση στο γάμο, δίχως βέβαια αυτό να είναι απόλυτο. Διότι, όπως λέει και η Τριγωνική Θεωρία του χώρου της Ψυχολογίας των Διαπροσωπικών Σχέσεων, την έντονη ερωτική επιθυμία, τον αμείωτο πόθο και πάθος και τη συνεχή διάθεση για σεξ που χαρακτηρίζουν την αρχή μίας ερωτικής σχέσης, είθισται να διαδέχονται ο σεβασμός, η εκτίμηση, η αγάπη και η μειωμένη ως ένα βαθμό ερωτική επιθυμία και διάθεση για σεξ. Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι δε συμβαίνει πάντοτε με αυτή τη σειρά, απλώς στις ημέρες μας έχει φανεί πως είναι η συχνότερα εμφανιζόμενη πορεία μίας ερωτικής σχέσης. Πότε, λοιπόν, η απουσία ερωτικής διάθεσης προς το ή τη σύζυγο υποδηλώνει κρίση στο γάμο; Όταν είναι παντελής, κι όχι απλώς μειωμένη. Όταν είτε ο ένας είτε και οι δύο δεν νιώθουμε ένα ερωτικό… σκίρτημα για το σύντροφό μας σχεδόν ποτέ.
- Δεν επιδιώκουμε τις κοινές δραστηριότητες και γενικότερα το να περνάμε το χρόνο μας μαζί. Πριν βιαστούμε να πούμε ότι το συγκεκριμένο σημάδι εμφανίζεται και στη δική μας σχέση κι άρα αποτελεί μία ένδειξη κρίσης στο γάμο, σίγουρα χρειάζεται πρώτα να αναλογιστούμε κατά πόσο δυνατή είναι η εύρεση κοινού χρόνου με τον αγαπημένο μας και το πώς και οι δύο επιλέγουμε να τον αξιοποιούμε. Στην περίπτωση που διαπιστώσουμε πως είτε εμείς είτε εκείνος είτε και οι δυο μας προτιμάμε να βγαίνουμε ξεχωριστά, με τις δικές μας παρέες, να βλέπουμε μόνοι τηλεόραση κ.λπ., τότε ναι, αυτό μας πηγαίνει προς την κατεύθυνση αυτή. Η αίσθηση ότι ο σύντροφός μας και οι δραστηριότητες μαζί του δε μας γεμίζουν πλέον χαρά, αλλά μόνο δυσάρεστα συναισθήματα (αίσθημα ρουτίνας, ανίας, εξαναγκασμού, κ.ά.), αρμόζει μετά βεβαιότητας να ανησυχούν ένα παντρεμένο ζευγάρι για το αβέβαιο μέλλον τους αλλά και για το μη εποικοδομητικό παρόν τους.
- Έχουμε αποξενωθεί συναισθηματικά. Δε χωράει αμφιβολία ότι η συναισθηματική αποξένωση συνιστά βασικό ενδεικτικό παράγοντα για την κρίση στο γάμο. Μπορούμε να την εντοπίσουμε κοιτώντας ποικίλες συμπεριφορές του ζευγαριού, όπως είναι για παράδειγμα οι εξής: θεωρούμε ότι είμαστε δέσμιοι στη συζυγική στέγη, παραμένουμε στα έγγαμε πλαίσια μόνο για λόγους όπως είναι τα οικονομικά ή η ύπαρξη παιδιών, η επικοινωνία λίγο – λίγο ασθενεί, αρχίζουμε να παραμελούμε την εμφάνισή μας και αδιαφορούμε για το εάν πλέον αρέσουμε στον / στην αγαπημένο /-η μας, δεν επιδιώκουμε να έλκουμε την προσοχή του / της και να τον / την γοητεύουμε, «πιάνουμε» τον εαυτό μας να θέλγεται από εξωσυγυζικά πρόσωπα. Κι εδώ ακριβώς είναι που εντείνεται το χάσμα, το κενό ανάμεσα στα δύο παντρεμένα άτομα, χαρίζοντας πρόσφορο έδαφος να καλλιεργηθεί μία εξωσυζυγική σχέση.
- Καβγαδίζουμε ασταμάτητα. Πολλές φορές έχουμε επισημάνει στα άρθρα του περιοδικού μας ότι οι τσακωμοί εντός του ζευγαριού αποτελούν ένδειξη ενδιαφέροντος του ενός για τον άλλον, εξ ου και η αποτίμησή τους ως εποικοδομητικούς παράγοντες για τη στήριξη, τη συνέχιση και την ενδυνάμωση μιας σχέσης. Εντούτοις, όταν οι διενέξεις είναι συνεχείς, δε δείχνουν σίγουρα ότι αυτό το ζευγάρι προσπαθεί να επιλύσει τις διαφωνίες του και τα προβλήματα που ανακύπτουν κατά την από κοινού πορεία του. Αντιθέτως, δηλώνει με σαφήνεια ότι πιάνονται από ασήμαντες αφορμές, κάτι που από πίσω του κρύβει τη μη ικανοποίησή τους καθώς και το ότι ο γάμος τους τελικά δεν πληροί τις προσδοκίες που εκ των προτέρων είχαν. Έτσι, γινόμαστε σκληροί, αμείλικτοι, απότομοι, εγωιστές, ενώ δε λείπουν οι προσβολές, οι αλληλοκατηγορίες, ακόμα και το υβρεολόγιο.
Τρόποι διαχείρισης μίας κρίσης κατά τον έγγαμο βίο
Αν και σε προηγούμενη ενότητα εντάξαμε ξανά ορισμένες βασικές συμβουλές διαχείρισης της κρίσης στο γάμο, επιλέξαμε να μιλήσουμε και ξεχωριστά για το πώς μπορείτε να… «σώσετε» το γάμο σας από τις κρίσεις που έχει ήδη διέλθει και να προλάβετε την εκδήλωση μεταγενέστερων κρίσεων. Με ιδιαίτερη συντομία, αναφέρουμε τους τρόπους και τις συμπεριφορές που ένα ζευγάρι μπορεί να υιοθετήσει ή από τις οποίες μπορεί απλώς να «εμπνευστεί» και να διαμορφώσει το δικό του σχέδιο αντιμετώπισης των κρίσεων και των προβλημάτων και «διάσωσης» του γάμου του:
- Πρώτα απ’ όλα είναι εκ των ων ουκ άνευ να δεσμευτούν και οι δύο σύντροφοι πως θέλουν πραγματικά να σώσουν το γάμο τους και είναι πρόθυμοι να μπουν στη διαδικασία αυτή, ό,τι κι αν απαιτεί να γίνει, αναγνωρίζοντας βέβαια εκ των προτέρων ότι η προσπάθεια αυτή μπορεί να φέρει καρπούς έπειτα από πολύ καιρό και ότι ενδέχεται εν τέλει για διάφορους λόγους να μην στεφτεί από επιτυχία.
- Εν συνεχεία, μία απλή και αποτελεσματική μέθοδος για την επίλυση μίας κρίσης στο γάμο θα μπορούσε να είναι η συζήτηση στο κρεβάτι. Ξέρουμε ότι πολλοί άνδρες συνήθως την αποκαλούν «κρεβατομουρμούρα», και καλά κάνουν. Γιατί όταν κάθεστε και μιλάτε μόνες σας χωρίς ο άλλος να δίνει την πρέπουσα σημασία, ε, πώς θα του ακούγονται όσα λέτε; … Έχοντας, ωστόσο, αποφασίσει συνειδητά και οι δύο την κοινή δράση για την αντιμετώπιση της κρίσεως στο γάμο σας, τότε η κρεβατοκάμαρα φαίνεται να αποτελεί τον ιδανικό χώρο για να συζητάτε έστω και μερικά λεπτά.
- Η αγκαλιά είναι το ίαμα στις πληγές που έχουν προκληθεί σε μία σχέση, το μυστικό για μία αγαπημένη κι ευτυχισμένη έγγαμη ζωή. Μην ξεχνάτε να αγκαλιάζετε και να αγγίζετε συχνά ο ένας τον άλλον, όποτε σας δίνεται η ευκαιρία.
- Παίξτε και γελάστε μεταξύ σας. Ξέρετε τι εννοούμε! Τα πειράγματα που κάνατε πριν τα φτιάξετε ή στις αρχές – αρχές τις σχέσεις σας και που πλέον είναι εγκλωβισμένα κάτω από το σωρό των υποχρεώσεών σας.
- Κάντε πράγματα μαζί μέσα στο σπίτι, όπως μαγείρεμα, καθάρισμα, στολισμός, αλλαγή διακόσμησης ενός χώρου, παζλ, επιτραπέζια παιχνίδια και λοιπά,
- αλλά και έξω από το σπίτι, όπως βόλτες, περιπάτους, εκγύμναση, ταξίδια, μικρο-αποδράσεις και λοιπά.
- Επίσης, είναι πολύ βοηθητικό για ένα γάμο που διήλθε μία ή και περισσότερες κρίσεις να το διαχειρίζεται πλέον με εκπλήξεις, ό,τι κι αν είναι αυτές. Θέλετε να κλείσετε εισιτήρια για την αγαπημένη θεατρική παράσταση της γυναίκας σας; Κάντε τό της ως έκπληξη! Θέλετε να του κλείσετε εισιτήρια για τους αγώνες ράλι που γίνονται σε λίγο καιρό στη Σουηδία ή για το Star wars που προβάλλεται τώρα στο σινεμά; Κάντε τό του ως έκπληξη! Δωράκια, post–it με όμορφα λόγια, μικρο-αποδράσεις ή οργανωμένα ταξίδια, ακόμη κι ένα αυτοσχέδιο παιχνίδι θησαυρού μπορούν να αποτελέσουν τους «πρωταγωνιστές» των εκπλήξεών σας και να συμβάλουν αισθητά στη βελτίωση του γάμου και της σχέσης σας γενικότερα.