Tο 2018 ήταν ένα καυτό έτος – στην πραγματικότητα, το τέταρτο θερμότερο στην Ιστορία. Τα μόνα χρόνια που ήταν ακόμη πιο θερμά ήταν τα τρία προηγούμενα της χρονιάς που φεύγει, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO).
Η άνοδος της θερμοκρασίας έχει γίνει αισθητή τις τελευταίες δεκαετίες. Ομως, το 2018 έφερε πολλές σημαντικές, νέες και αξιοσημείωτα πιο ακριβείς αναφορές από τους επιστήμονες για το πώς επιδρά η αλλαγή του κλίματος στον καιρό. Αυτό δεν εμπόδισε τον πρόεδρο Τραμπ και άλλους να συνεχίσουν να αμφισβητούν τα αποδεικτικά στοιχεία, αν και το χάσμα μεταξύ των κοντόφθαλμων απόψεων ορισμένων πολιτικών και της συντριπτικής πλειονότητας των επιστημόνων για την αλλαγή του κλίματος δεν είναι νέο.
Ενα σημαντικό δεδομένο είναι ότι η αλλαγή που βιώνουμε σήμερα είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, και αυτό γιατί στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού το κλίμα δεν έχει αλλάξει ποτέ τόσο γρήγορα. Για παράδειγμα, 20 από τα θερμότερα χρόνια που έχουν καταγραφεί στον πλανήτη βρίσκονται ανάμεσα στα τελευταία 22 χρόνια, σύμφωνα με τον WMO.
Ακραία φαινόμενα
Σε άλλη μία μελέτη, που εκδόθηκε από την Αμερικανική Μετεωρολογική Εταιρεία, η οποία εξέτασε τα ακραία καιρικά φαινόμενα το 2017, καταγράφηκαν τεράστιες καταιγίδες και οι συγγραφείς της δήλωσαν ότι ήταν πιο πιθανό αυτό να οφείλεται σε ένα θερμότερο κλίμα. Αυτά τα έντονα φαινόμενα αποδίδονται στους θερμότερους ωκεανούς, αφού οι περισσότεροι υδρατμοί στην ατμόσφαιρα απλά παράγουν δυνατότερες βροχοπτώσεις. Οι επιστήμονες έχουν επίσης αποδώσει τις μεγαλύτερες πυρκαγιές τα τελευταία χρόνια στην κλιματική αλλαγή. Απλή φυσική: ο ζεστός, ξηρότερος αέρας απορροφά την υγρασία από το έδαφος και τη βλάστηση και μετατρέπει τόπους όπως η Καλιφόρνια σε στάχτη.
Σε ορισμένες επιστημονικές αναφορές του 2018 περιγράφεται επίσης πώς η υπερθέρμανση του πλανήτη εξακολουθεί να επιφέρει ταχείες αλλαγές στα οικοσυστήματα, συμπεριλαμβανομένων των αλλαγών στη χημεία των ωκεανών που επηρεάζουν τη θαλάσσια ζωή, καθώς και την τήξη των πάγων που επηρεάζει άμεσα τις τοπικές κοινότητες και το ευρύτερο παγκόσμιο κλιματικό σύστημα.
Το διεθνές Πρόγραμμα Παρακολούθησης και Αξιολόγησης της Αρκτικής δείχνει ότι ο Αρκτικός Ωκεανός συνεχίζει να γίνεται πιο όξινος καθώς απορροφά διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Μεταξύ άλλων επιπτώσεων αναφέρεται ότι ολόκληρα οικοσυστήματα αναμένεται να αλλάξουν τις επόμενες δεκαετίες, καθώς τμήματα της Αρκτικής μεταβάλλονται και μοιάζουν όλο και πιο πολύ με τις παρακείμενες εύκρατες ωκεάνιες περιοχές.
Οι εκπομπές αυξάνονται
Το διοξείδιο του άνθρακα και άλλοι ρύποι που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη, κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων, εξακολουθούν να αυξάνονται σημαντικά, κάτι που σημαίνει ότι αυτοί που αποφασίζουν για το μέλλον και την τύχη της Γης δεν βρίσκονται ακόμη σε καλό δρόμο για να περιορίσουν την υπερθέρμανσή της και αρκούνται κυρίως στο «ζύγισμα» του προβλήματος.
Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Ανθρακα, το 2018 οι παγκόσμιες εκπομπές από την καύση ορυκτών καυσίμων χτύπησαν νέο ιστορικό ρεκόρ φτάνοντας στο υψηλότερο σημείο τους, καθώς αυξήθηκαν περισσότερο από 2%. Και ακόμη, ότι μετά την υπογραφή της Συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή -που προβλήθηκε ως η πρώτη οικουμενική, νομικά δεσμευτική παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα- οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τα ορυκτά καύσιμα αυξήθηκαν πάνω από 4%!
Σε άλλους ερευνητικούς τομείς, οι επιστήμονες έχουν επίσης αρχίσει να εντοπίζουν τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη στη βιοποικιλότητα και, κατ’ επέκταση, τις επιπτώσεις στον άνθρωπο λόγω της απώλειας σημαντικών καλλιεργειών διατροφής ή των οικολογικά πολύτιμων υπηρεσιών από είδη όπως τα έντομα και οι νυχτερίδες.
Οπως προκύπτει, μέχρι το 2070 η υπερθέρμανση του πλανήτη θα μπορούσε να αποτελέσει τη βασική κινητήρια δύναμη μείωσης της βιοποικιλότητας. Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες μπορούν να επηρεάσουν άμεσα τα ζώα, αλλάζοντας τον βιότοπό τους, αλλά και διακόπτοντας τους φυσικούς κύκλους αναπαραγωγής μεταξύ ειδών, όπως τα λουλούδια, τα έντομα και τα πουλιά.
Αλλά, πέραν των προβλέψεων για το μέλλον, αρκεί κανείς να σταθεί σε μια μελέτη του World Wildlife Fund που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο η οποία διαπίστωσε ότι οι παγκόσμιοι πληθυσμοί σπονδυλωτών ειδών έχουν μειωθεί, κατά μέσο όρο, κατά 60% τα τελευταία 40 χρόνια. Η απώλεια ενδιαιτημάτων και η άμεση εκμετάλλευση είναι οι κύριοι παράγοντες και συνδέονται με την υπερκατανάλωση των πόρων, η οποία βρίσκεται επίσης στη βάση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Εκθεση-συναγερμός
Το 2018 ήταν και η χρονιά που υποτιμήθηκε επιδεικτικά η έκθεση που δημοσιεύθηκε από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος, η διεξαγωγή της οποίας είχε ανατεθεί από τη Συμφωνία του Παρισιού.
Στην έκθεση ενισχυόταν η επείγουσα ανάγκη να μειωθούν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου περίπου κατά το ήμισυ τα επόμενα 12 χρόνια, προκειμένου να προχωρήσουμε προς τον πιο φιλόδοξο στόχο της συνθήκης και να εξαλείψουμε τις εκπομπές έως το 2050. Κι όμως, στην 24η Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα που ολοκληρώθηκε πριν από λίγες μέρες στην Πολωνία, αυτή η έκθεση-συναγερμός δεν επικυρώθηκε, αλλά χαιρετίστηκε η έγκαιρη ολοκλήρωσή της…
Και πώς να συμβεί κάτι τέτοιο όταν, αν θέλουμε να μιλήσουμε ειλικρινά για τη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, απαιτείται ριζικός μετασχηματισμός του υπάρχοντος οικονομικού μοντέλου και της ξακουστής «ανάπτυξης» που το συνοδεύει; Αυτού του μοντέλου που το υποστηρίζουν με νύχια και με δόντια αυτοί που καλούνται να πάρουν τις αποφάσεις.
Τάσος Σαραντής