Διάσκεψη Βερολίνου: πολλή φασαρία για το αυτονόητο

από Σαρηγιαννίδης Μίλτος
sms

Η Διάσκεψη του Βερολίνου για τη Λιβύη κατέληξε εκεί ακριβώς απ’ όπου ξεκίνησε: στο σημείο μηδέν. Άλλωστε, οι προσδοκίες ήταν εξαρχής χαμηλές σε μια ένοπλη σύρραξη όπου η μία πλευρά έχει το τακτικό πλεονέκτημα και μάλλον και το momentum και η άλλη αποδέχεται ασμένως την μετατροπή της σε μια κυβέρνηση μαριονέτα για να καταφέρει να επιβιώσει πολιτικά στο εσωτερικό με εξωτερική ανάμιξη. Η συγκυρία λοιπόν δεν ήταν ευνοϊκή για την επανεκκίνηση των διπλωματικών προσπαθειών, αφού υπάρχει ένας αδύναμος επισπεύδων, δηλαδή η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Φαγέζ Αλ Σαράζ κι ένας ισχυρός απρόθυμος, ο Στρατάρχης Χαλίφα Χαφτάρ. Φυσιολογικά λοιπόν, οι δύο πλευρές που συμμετέχουν στον λιβυκό εμφύλιο δεν κάθισαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Όμως, εκτός από τη συγκυρία που δεν ευνοεί την επίτευξη μιας ικανοποιητικής πολιτικής λύσης στη Λιβύη, κυρίως εξέλιπαν οι ειλικρινείς προθέσεις των συμμετεχόντων.

Οι ηγέτες που συγκεντρώθηκαν στη γερμανική πρωτεύουσα δεν επιδίωξαν την εκπόνηση ενός οδικού χάρτη για την επίλυση του λιβυκού ζητήματος, παρά μόνο επανέλαβαν τα αυτονόητα και τήρησαν τα διπλωματικά προσχήματα επικαλούμενοι υποχρεώσεις, οι οποίες ούτως ή άλλως δεσμεύουν –ή θα έπρεπε να δεσμεύουν– το σύνολο της διεθνούς κοινότητας ήδη από το 2011 με Αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ήταν λοιπόν μια συνάντηση κορυφής απροετοίμαστων και απρόθυμων να συνεργαστούν την στιγμή που οι στρατιωτικές επιχειρήσεις δίνουν πολιτικό προβάδισμα στον Στρατάρχη Χ. Χαφτάρ. Πολύ δε περισσότερο, η Διάσκεψη ήταν μια σύναξη που περιλάμβανε θεσμικούς και ισχυρούς παίκτες, γείτονες με γεωπολιτικά και οικονομικά ενδιαφέροντα, αλλά και καθ’ έξη ταραξίες.

Με αυτά τα δεδομένα, το περισσότερο που μπορούσε να επιτύχει η Διάσκεψη του Βερολίνου, ήταν η αναθέρμανση του διπλωματικού ενδιαφέροντος για τον εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη. Και το μοναδικό κοινό σημείο αναφοράς για όλους τους συμμετέχοντες, είτε πραγματικό είτε προσχηματικό, είναι αναπόφευκτα οι αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας για το εμπάργκο στις εισαγωγές όπλων στη Λιβύη και την υποχρέωση μη ανάμιξης στα εσωτερικά της χώρας. Η δε προοπτική της σύστασης ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού για την επιτήρηση του εμπάργκο όπλων προοιωνίζει τη συγκρότηση μιας επιχείρησης θαλάσσιου αποκλεισμού, και στην καλύτερη των περιπτώσεων μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων. Και στις δύο περιπτώσεις χαμένος θα είναι ο Ερντογάν και η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, καθώς τα σύνορα της Λιβύης με την Αίγυπτο θα εξακολουθούν να μοιάζουν με ελβετικό τυρί που θα απολαμβάνει ο Χ. Χαφτάρ.

Κατά τα λοιπά, οι ΗΠΑ παραμένουν αμφίθυμες παρά τις δεδομένες πολύ καλές σχέσεις με τον Χ. Χαφτάρ, η Ρωσία παίζει διπλό παιχνίδι με την Τουρκία επιδιώκοντας να δημιουργήσει ακόμη έναν πονοκέφαλο για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, η Τουρκία παραμένει πιστή στα αυτοκρατορικά σχέδιά της και τις ενεργειακές φιλοδοξίες της, και τα αραβικά κράτη ανησυχούν για την αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας και του Κινήματος των Αδελφών Μουσουλμάνων σε αραβικές περιοχές. Τέλος, η ΕΕ είναι δέσμια του πολιτικού παιχνιδιού που θα ανοίξει ακόμη περισσότερο μετά το Brexit. Το δε αποτέλεσμα θα είναι να ξανασκύψουμε στους χάρτες και να γυρίσουμε εκατό χρόνια πίσω για να χαράξουμε ξανά γραμμές πάνω στους ίδιους άξονες: Παρίσι-Βελιγράδι-Αθήνα και από την άλλη πλευρά Βερολίνο-Σόφια-Άγκυρα. Η Ρώμη είναι πάντα ο Τζόκερ και το Λονδίνο δεν κουνιέται αν δεν γίνει σεισμός στην άλλη ακτή του Ατλαντικού.