Έχει περάσει σχεδόν μια εβδομάδα από τη μέρα που ο Σωτήρης Τσιόδρας μας αποχαιρέτησε και μας συγκίνησε με το «αντίο» του απο τις οθόνες μας την περασμένη Τρίτη. Αδιαμφισβήτητα αποτέλεσε τον πρωταγωνιστή των ημερών, αγαπήθηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών και ηρωποιήθηκε από μεγάλη μερίδα των δημοσιογράφων και των μέσων. Είχε δηλαδή μια καθολική αποδοχή όσο κανένα άλλο πρόσωπο που εμφανίστηκε -απ’οσο θυμάμαι εγω τουλάχιστον- τα τελευταία χρόνια στο δημόσιο χώρο. Σοβαρός, μετρημένος, εμπνέοντας μια σπάνια ταπεινότητα αλλά κυρίως ανθρωπιά και ευαισθησία, κέρδισε τις εντυπώσεις και τις καρδιές μας. Γιατί όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά συνδέονται συγχρόνως με την αποτελεσματικότητα αφού χάρη στην καθοδήγηση του και τις υποδειγματικές του υπηρεσίες σώθηκαν χιλιάδες ζωές.
Και όχι δε θέλω να γράψω ακόμη ένα κείμενο αγιοποίησης του καθηγητή αλλά επειδή για δυο σχεδόν μήνες ήμουν και εγω καρφωμένη στην οθόνη μου καθημερινά στις 6 μ.μ. για να μη χάσω το τηλεοπτικό μας ραντεβού και να ακούσω τα νεότερα από έναν άνθρωπο που μου ενέπνεε εμπιστοσύνη και ασφάλεια.
Πόσο καιρό έχεις άραγε να νιωσεις έτσι για έναν πολιτικο; Θα μου πεις βέβαια ότι ο Τσιόδρας δεν είναι πολιτικός αλλά προσωπικά δεν μπορώ παρά να σταθώ στα χαρακτηριστικά που ανέφερα παραπάνω γιατί λείπουν τόσο πολύ στις μέρες μας από το δημόσιο βίο, που ο καθηγητής έμοιαζε ξαφνικά τόσο διαφορετικό πρότυπο δημόσιου προσώπου καταρρίπτοντας πολλά από τα στερεότυπα που είχαμε μέχρι σήμερα στο μυαλό μας. Γιατί είχαμε μάθει -ή καλύτερα μας είχαν εκπαιδεύσει- να συνδυάζουμε το δυναμισμό και την πυγμή με τις εξάρσεις, την περίσσια αυτοπεποίθηση που κραύγαζε για προσοχή και ενίοτε με τη μαγκιά και την αλαζονεία.
Σε αντίθεση με όλα αυτά, ο καθηγητής Τσιόδρας, ισορρόπησε επιτυχώς ανάμεσα στις δυο θέσεις που είχε αναλάβει και ως συντονιστής της Επιτροπής Εμπειρογνώμων και ως εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας, διαχωρίζοντας διακριτά το ρόλο του και διατηρώντας τη δική του ιδιαίτερη ματιά στην επιστήμη και την πανδημία, απ’όποια θέση κι αν βρισκόταν.
Αλλά ούτε η πολιτική ευθύνη των αποφάσεων του -ήταν εκείνος που εισηγήθηκε πρώτος την καραντίνα όταν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες γινόντουσαν ακόμη συναυλίες- κατέστη ικανή συνθήκη για να υιοθετήσει ένα πιο σκληρό και άτεγκτο προσωπείο. Αντίθετα, προς έκπληξη όλων εμφανίστηκε ακόμη και απολογητικός σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως όταν τις μέρες του Πάσχα στο πλαίσιο της καθιερωμένης ενημέρωσης είπε ότι θέλει να ζητήσει «μια μικρή συγνώμη» και συνέχισε λέγοντας: «Πολλές φορές, με αυτά που ανακοινώνω, όπως κι εγω έτσι κι εσείς, είναι απόλυτα φυσιολογικό να αισθανόμαστε θλίψη, στρες ακόμη ίσως και σύγχυση. Οι απαντήσεις δεν είναι ξεκάθαρες, σε όλες τις στρατηγικές υπάρχει μια αβεβαιότητα». Και διατύπωσε με τον πιο απλό τρόπο ότι όλοι έχουμε δικαίωμα στο λάθος και την αστοχία και δεν υπάρχει τίποτα πιο ανθρώπινο από αυτό.
Όπως ανθρώπινο είναι και το συναίσθημα. Και η έκφραση του. Ακόμη και σε θέσεις ευθύνης όπως η δική του. Φανερά συγκινημένος στις 21 Μαρτίου μετά την εισήγηση για το lockdown απαντώντας δημόσια στον καθηγητή Τζον Ιωαννιδη του Στανφορντ που έστειλε ένα γράμμα εκφράζοντας την αντίθεση του για την καραντίνα, ο Τσιόδρας παίρνει θέση: «Ποιους θέλουμε να προστατεύσουμε; Ποιους θέλουμε να έχουμε μαζί μας του χρόνου; Όλους, αλλά αυτό είναι αδύνατο. Μου έγραψε ένας γνωστός σοβαρός επιστήμονας πως κάνουμε πολύ φασαρία για λίγους ηλικιωμένους. Η απάντηση είναι πως το θαύμα της ιατρικής είναι η παράταση της ποιοτικής επιβίωσης αυτών πολλοί εκ των οποίων είναι μανάδες και πατεράδες μας. Χωρίς αυτούς δεν μπορούμε να υπάρχουμε, ούτε να έχουμε ταυτότητα». «Την τελευταία λέξη δεν θα την έχει ο θάνατος. Ας γίνει ο αγώνας αυτός, ο αγώνας όλων μας», ήταν η απάντηση του με σπασμένη φωνή.
Με τον ίδιο τρόπο υπερασπίστηκε και τους Ρομά όταν εγινε γνωστό ότι υπήρχαν κρούσματα σε οικισμό των Ρομα στη Λάρισα και άρχισαν να ακούγονται οι συνήθεις ρατσιστικές επιθέσεις. Ο ίδιος βρέθηκε στο σημείο για να ενημερώσει τους κατοίκους του οικισμού και μιλώντας στους δημοσιογράφους έβαλε τέλος στη ρατσιστική ρητορική: « Οι Ρομά δεν μπορούν να είναι αποδιοπομπαίος τράγος. Δεν είναι απειλή, είναι ευάλωτη ομάδα».
Ο Σωτήρης Τσιόδρας ήταν ο πιο κατάλληλος άνθρωπος στην πιο κατάλληλη θέση. Αν δεν υπήρχε, θα έπρεπε με κάποιο τρόπο να τον εφεύρουμε. Σπάνια σε περιόδους κρίσης, ανασφάλειας και φόβου, ένας άνθρωπος σε κυβερνητική θέση συγκεντρώνει τόσο καθολική αποδοχή. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι εμείς μπορεί να τον γνωρίσαμε εν μέσω καραντίνας αλλά η ιατρική κοινότητα γνωρίζει και υποκλίνεται στο επιστημονικό του έργο εδώ και πολλά χρόνια.
Κάποια στιγμή διάβαζα κατά τη διάρκεια της καραντίνας διάφορους τίτλους σε δημοσιογραφικά μέσα που αναρωτιόντουσαν αν ο καθηγητής λοιμωξιολογίας είχε βλέψεις για την πολιτική. Ευτυχώς ήταν μόνο τίτλοι εντυπωσιασμού που ανήκαν στη σφαίρα της φαντασίας κάποιων ευφάνταστων συναδέλφων. Και όχι δε θα ήθελα με τίποτα να δω το Σωτήρη Τσιόδρα να κατεβαίνει στην πολιτική και να μπαίνει στην αρένα της ψηφοθηρίας. Γιατί ένα από τα πράγματα που θαύμασα και θαυμάζω σε αυτόν είναι ότι είναι απόλυτα αφιερωμένος στην επιστημοσύνη του και στο αντικείμενο του. Θα ήθελα όμως οι πολιτικοί να είχαν όλες αυτές τις αρετές που ανέφερα παραπάνω. Στο δημόσιο βήμα που του δόθηκε για 72 ημέρες απέδειξε ότι δε χρειάζεται να είσαι πομπώδης και αλαζονικός για να έχεις πειθώ και να είσαι αποτελεσματικός. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αγαπάς αυτό που κανεις και να το υπερασπίζεσαι με πάθος. Είμαι σίγουρη ότι όταν τελειώσει αυτή η ανθρωπιστική κρίση της πανδημίας και χρειαστεί να ανασύρουμε εμπειρίες και μνήμες το πρώτο πρόσωπο που θα μας έρχεται στο μυαλό είναι ο Σωτήρης Τσιόδρας. Και το πρόσημο θα είναι μόνο θετικό.